"Ás catro da mañá, nunca se sabe se é demasiado tarde, ou demasiado cedo". Woody Allen







lunes, 27 de octubre de 2008

Falta só unha semana xa...


Nunha semana pasearei polas túas rúas... Matisyahu canta a Jerusalem

É a lavadora un instrumento erótico?...


A vella fantasía de facer o amor enriba dunha lavadora a ritmo de centrifugado foi por fin xa escenificada no cine... Falo dunha comedia chilena "Sexo con amor", dirixida por un tal Boris Quercia Martinic. Na pantalla vemos ao propio Boris Quercia (Emilio) e a Javiera Díaz de Valdés (Susan): tio e sobriña na película...En fin, deixando de lado a calidade ou non da peliculita en cuestión... pregúntome...é a lavadora un instrumento erótico lícito? Ou é unha perversión malsana? Ti que pensas?

sábado, 25 de octubre de 2008

Unha utopía a beira do mar...





















Tel Aviv, cidade-xardín de luminosa arquitectura, exemplo do sionismo orixinal, laico e progresista

Por Javier Montes*
A arquitectura é o termómetro das utopías, e en Tel Aviv marca os graos que alcanzou en Palestina a febre dun novo Israel despois da I Guerra Mundial. A historia empeza coa carta privada máis pública do século XX: "O Goberno da súa Maxestade ve con bos ollos o establecemento en Palestina dun fogar para os xudeus...". (En 1917, o secretario do Foreign Office, lord Balfour, escribía ao barón de Rothschild e á sociedade sionista un folio por unha cara que condensaba séculos de diplomacia e flema británica; e cambiou a historia do século XX e o que levamos do XXI). Os ingleses arrebataran aos turcos o control de Palestina -un agasallo envelenado- e durante o mandato permitiron oficialmente a inmigración de continxentes xudeus, máis ou menos de mala gana, desde todos os recunchos dunha Europa cada vez máis antisemita. Levaba facéndose oficiosamente desde finais do XIX: desde Polonia viaxaron, por exemplo, os pais do escritor Amos Oz, que conta nunha historia de amor e escuridade como antes de emigrar a súa familia lía a diario pintadas antisemitas polas rúas polacas: "Xudeus, marchádevos a Palestina" (xusto nas rúas onde el mesmo, cincuenta anos máis tarde, lería: "Xudeus, fóra de Palestina"). Compráronse por nada as terras áridas dos arredores de Jaffa, o porto principal de chegada: en 1900 había uns 5.000 habitantes en veciñanzas caóticas e malamente tolerados polos turcos. En 1909 rebautizouse o asentamento co nome de Tel Aviv, o monte da primavera, que conseguiu o estatuto de cidade en 1917. En 1934 contaba xa con 75.000 residentes. Tel Aviv tiña dúas vantaxes: estaba perto do mar e lonxe de Xerusalén. O sionismo orixinal, laico e escorado á esquerda, era o primeiro interesado en escapar ao peso milenario da Cidade Santa, demasiado santa para demasiados fanáticos de demasiadas relixións. Nas dunas desertas e as praias de Tel Aviv podían porse máis libremente os cimentos dunha cidade e unha sociedade nova: a magnífica arquitectura de entreguerras da súa zona vella mereceu ser declarada Patrimonio da Humanidade pola Unesco, e fala claramente dos soños igualitarios e progresistas dun Estado que non acabou de nacer ate que pasou o pesadelo do Holocausto, e que moi pronto pisaría o lado escuro e pagaría o prezo que se cobran as utopías ao converterse nun punto fixo e inflexible máis aló do horizonte. Xunto a Chandigarh (India) e Brasília, Tel Aviv é o exemplo de carne e óso -de cemento e ladrillo e estuco- máis completo do encontro dunha utopía política (aquel "fogar para os xudeus" tras dous mil anos de diáspora) e outra arquitectónica: a do Movemento Moderno, a Bauhaus e o Estilo Internacional que atoparon na cidade construída ex novo a gran ocasión para pór en práctica as súas teorías. Os construtores de Tel Aviv tiñan claro que o historicismo decadente da vella Europa non servía para levantar un mundo novo: demasiadas asociacións e recordos do bo e o malo deixado atrás: os cafés de Viena, os pogromos de Rusia. Tampouco era práctico. Facía falta un estilo novo, fresco no sentido máis literal: fachadas brancas para reflectir o sol do Mediterráneo, balcóns e terrazas para airearse, azoteas planas e sen medo á choiva, brise-soleils para graduar a sombra.
Cinto de bulevares

Aínda hoxe nótase a planificación de Patrick Geddes, baseada na cidade-xardín inglesa. E a escala humana do centro reprodúcea cada edificio: de tres ou catro andares como moito e exentos para permitir a ventilación cruzada que agora se descobre -a boas horas- como prodixio de sustentabilidade. Casas democráticas, rápidas, sobrias, baratas, dignas e depuradas nos seus acabados e detalles, sobre os pilotis que permiten xogar aos nenos e cultivar xardíns comunais, fronte a rúas residenciais estreitas e esquinadas que non poden converterse en atallos do tráfico das avenidas comerciais. E todo cinguido polo cinto de bulevares elegantes e sombreados pensados para a hora do paseo. Porque a escala humana percíbese andando: hai que camiñar de terraza en terraza pola famosa rúa de Sheinkin, que foi nos oitenta reduto de bohemios e esquerdistas e é hoxe unha zona xentrificada de tendas caras onde loce a xente guapa e a boiante comunidade gay. E achegarse ao núcleo do vella Tel Aviv para pasear pola rúa de Bialik, ou a rúa de Idelson, verdadeiros museos de arquitectura do XX: hai unha sinagoga art déco e un antigo concello que dubida aínda entre a Sezession vienesa e o novo estilo que proclaman os palacetes orgullosos dos anos trinta. Un é hoxe a casa-museo do pintor Reuven Rubin. Outro, a Fundación Bauhaus, con exposicións dedicadas á pegada en Israel da escola de artes e oficios de Dessau: os nazis pechárona en Alemaña en 1933, pero atopou (xustiza poética) en Tel Aviv unha segunda vida e deixou unha herdanza que se alongou até ben entrados os anos oitenta, cando no paseo marítimo callaron os rañaceos que agora rouban luz ao resto da cidade.

Cachivaches e samovares

A praza Dizengoff é o corazón do Tel Aviv comercial: restaurou os seus edificios e un vello cine loce hoxe como hotel branco e futurista. Hai cerca bares modernos e restaurantes-institución como o Idelson, e acubilla un mercadillo onde todas as semanas afloran os cachivaches e os samovares e os bibelots europeos que trouxo consigo a primeira xeración de inmigrantes. Na rúa de Ahad Haham, o Café Noir non envexa nada aos máis elegantes de París ou Berlín, e por todo o centro hai terrazas e bares informais de aire neoiorquino. Pero cerca queda a vella Jaffa para recordar as orixes árabes da cidade (e moito máis antigos aínda: no porto que saqueou Bonaparte pode verse a Roca de Andrómeda, onde, segundo a lenda, Perseo a rescatou do dragón). E no elegante bulevar Rothschild ou no parque Meir loce unha xardinaría de secano que sabe aproveitar cada pinga de auga para regar lentiscos, ficus, oliveiras, cipreses, papiros, buganvillas, adelfas, flamboyanes e jacarandaes. Tel Aviv non chega ao século e, fronte a Xerusalén -cada vez máis conservadora-, móstrase aberta, dinámica, moito máis relaxada do que deixan adiviñar os nosos telexornais, divertida de noite e de día: a moitos ultraortodoxos de Israel ponlles nerviosos por iso. O seu segredo está, se cadra, en que é nova, pero ten memoria: os seus habitantes trouxérona nas maletas os recordos de moitos séculos, e de noite, polas rúas máis tranquilas, un crese de volta á Europa da que viñeron.

*Javier Montes (Madrid, 1976) é autor da novela "Los penúltimos" (Pre-textos, 2008). El País - 25.10.08

A galega de Manhattan...

Por Manuel Rivas

Dicía Vincent van Gogh nunha das súas cartas ao irmán que "a noite está máis viva e nela vense mellor as cores que polo día". Dino Pacio, o último mohicano do exilio en Nova York, pregunta nun dos actos ao que asisto se Galicia continua a ser invisíbel. É unha moi boa pregunta. Aquí, nunha fiestra de Manhattan, escribindo, loitando contra a cegueira, Castelao escribiu aquela frase que hoxe xa non sei se era un berro desacougado contra a historia ou a expresión dunha identidade diferente: "Son fillo dunha patria descoñecida". Non moi lonxe de onde estamos, de pasar a ponte de Brooklyn, chegaremos a Ulmer Park, o lugar onde tivo lugar un sonado mitin de apoio á República española, no que o principal orador foi Castelao. Isto é un feito que me lembra Alex Alonso Nogueira, un mozo profesor que ten na cabeza a arca da aventura e desventura de Galicia en Nova York. Hai óptimas portas abertas, como a que abriu Bieito Alonso sobre a presenza galega no sindicalismo norteamericano, mais tamén hai aínda moitos espazos por descubrir no que podería ser unha sorprendente descuberta: a Galicia dos Estados Unidos de América. O sala de actos da Cuny (como todo o mundo chama á City University of New York), na Quinta Avenida, ten o teito de cristal. Ao principio non o percibes, mais entre lusco e fusco, nesa hora tan querida do Van Gogh, vai tomando forma no teito, sobre nós, unha presenza iluminada, impoñente e familiar a un tempo. O edificio do Empire State, que conmoveu a escala do urbano universal aló polo ano 1931. Digo familiar, porque eu vira ese predio cando era un rapaciño. Estaba en postal enriba da mesa-escritorio dun meu avó materno, que era labrador, perito e escritor de cartas para emigrantes que, a súa vez, enviaban como sinal postais dos lugares por onde andaban. Así que aquela mesiña, porque grande non era, contiña o mundo. Alí vin eu a Aldea Global, antes de saber do señor Marshall McLuhan e a súa teoría. O Empire State era moito máis grande naquela postal que eu remiraba a principios dos anos 60 do que é agora, na realidade. Non é que encollera o edificio. O que encolleu foi a realidade. A competición polo monumental arquitectónico ten moitas semellanzas coa síndrome dos parques de atraccións. A Montaña Rusa cada vez ten de ter máis alturas e precipicios para abraiar a fame de vertixe. Mais ben o feitizo contemporáneo vaise orientando cara o pequeno. Cara ao invisíbel. Por iso chama máis a atención A noite estrelecida de Van Gogh que o gasto eléctrico dos altísimos predios uniformes de Wall Street, onde todo o mundo, polo visto, esquece apagar a luz. Mais o do Empire State é diferente. Aí a luminosidade nocturna acada unha vontade de estilo. O predio éche un ser vivo. Seica gran parte do persoal de limpeza
dos rañaceos é de orixe galega. Outra especialidade, na estratexia emigrante galega de gañarse a vida en Nova York, foi a dos pintores de liñas de sinalización nas rúas. As liñas continuas e discontinuas, as amarelas, os pasos cebra... Pintar o asfalto, limpar as fiestras dos rañaceos. Son traballos duros. Dunha dureza poética, se fosen cantados co místico panteismo do traballo que tiña Walt Whitman. Claro que hai galegas e galegos en moi diferentes oficios e posicións. Hai galegos catedráticos en Princeton, como Ángel Loureiro. Hai galegos médicos formados en Harvard. Como o fillo de Isolina. Mais eu de quen quería falar precisamente era de Isolina. De Isolina González. No alto, a través do teito da Cuny, pode verse a metamorfose luminosa do Empire State, esa icona de cando o progreso era optimista, a vontade de vaidosa elevación estética. Mais eu enfronte teño a Isolina. Os ollos moi abertos, de estirpe mariña, de Isolina de Maniños. -Segue a ser Galicia invisible?, pregunta Dino Pacio, el mesmo un vagalume por Manhattan. Sei o que quere decir, sei o que quere preguntar, mais non teño unha resposta clara. Na nosa comunicación hai un optimismo invisible. Resulta que unha posible resposta está perto. É a historia de Isolina. A nena de Maniños á que levaron con dous anos ao orfanato de Ferrol, en 1947. O pai, Xaime Vizoso, era un antifascista e foi asasinado ese ano por esbirros de Franco. Levárono camiño do cemiterio de Barallobre. Torturárono até o linde da tortura. Cortáronlle os dedos e metéronllos nos petos. Despezárono. Cando morreu, estaba feito cachizas, como o ceo do que fala Lorca en Oficina e denuncia. Un home esnacado na luxación da noite. A nai non puido soportar aquel martirio e morreu ao puco, despois de perder tamén a crianza que levaba no ventre. E Isolina foi ao orfanato cun irmán pequeno, nin andaba o neno. "Era un abrazo, tiña o tamaño dun abrazo", dime Isolina. Alí estivo, naquel lugar de medo, de ocultación, até os 18 anos. Traballaba como unha escrava, apenas lle aprenderon a ler e escribir. Todo o día traballaba Isolina, secadra a mellor costureira do mundo sen sabelo. Facía bordados imposíbeis e zurcidos invisíbeis. Facía o que ninguén sabía: enfiar o chiffon dos veos das monxas. Fixo un mantel para a casa da muller dun capitán xeneral e deseñado para cen convidados. E fixo tamén as cen servilletas ben bordadas coas mesmas cores da cerámica inglesa da vaixela. Isolina só podía ver o exterior por un ventano. Era como o ollo do cosmos, que daba a luz. Así é a ollada de Isolina. O que di dá luz. A súa boca é a da literatura. Por ela fala a condición humana. Aos 18 anos puido partir para Estados Unidos porque alí tiña familia emigrante que á fin a acolleu. Casou. Tivo cinco fillos. As que ela pasou! Unha versión galega d'As cinzas de Ánxela. O apelido González, venlle da voda cun portorriqueño. Volveu a Galicia, á Coruña. Os fillos eran cidadáns norteamericanos. Co tempo, o maior volvería a América. Pasou mil traballos, mais quería ser médico e á fin entrou na universidade máis prestixiosa, un lugar de culto para a mediciña americana: Harvard. Tamén Isolina volveu a USA. Esta vez non para pasar calamidades, senón para estudar. Pasou por Brooklyn College con éxito. Agora estase a doctorar na City University of New York. Os seus estudos abranguen toda a literatura peninsular e Latinoamericana. O fillo médico pagou os estudos de literatura á nai. E a nai ten unha misión na cabeza: escribir a historia de todos aqueles que ela coñeceu e non a pudieron escribir. Non. Galicia é cada vez menos invisible. Menos descoñecida. É doado ser pesimista. O que é difícil é ser Isolina. Hai un cadro de Isaac Diaz Pardo que se titula, máis ou menos, A muller que leva enriba da cabeza todas as cousas necesarias para vivir. Miro a Isolina cabo do Empire State. Hai xente que no ve nada, mais eu, esta noite, estou a ver todas as cousas necesarias para vivir. Estou a ver que leva Galicia na cabeza Estou a oír, cando fala, a boca da literatura. E a súa ollada, a de Isolina, é a do Vincent Van Gogh. Pasou o tempo da invisibilidade galega. Vexan como emerxe nas cabezas! Que ben escintila de vida e cores na noite!
El País, 12.10.08

A carestía da vida...











A hiperinflación en Zimbaube. As restricións do banco central xunto coa inflación galopante que provocou o goberno, levou ao pais a situacións grotescas. Un bo exemplo é a serie de fotos que acompaña este texto, e nas que podes ver feixes de billetes que suman billóns, facturas de restaurantes (botella de auga 95 millóns) que ascenden a 1.250 millóns de dólares zimbabuenses ou pantalóns de rebaixas ao módico prezo de 2 billóns. Para entender mellor a hiperinflación de Zimbabue, remítome á entrada wikipédica: Cando foi iniciado o seu uso, o Dólar Zimbabuense tiña un valor aínda maior ao do dólar estadounidense (0.68 ZWD = 1.00 USD), pero a inflación e os problemas económicos devaluárono. Nos últimos dous anos, a hiperinflación elevouse a un mínimo mensual dun 800% o que levou ao goberno e entidades financeiras e económicas a substituír os billetes e moedas como medios de pago habituais por cheques de reserva, canxeables no banco. O 1 de Xaneiro de 2008 foron emitidos cheques por valor de 250.000, 500.000 e 750.000 Dólares de Zimbabue, para días máis tarde anunciar a posta en circulación de novos cheques de 100.000.000, $ $250.000.000, $500.000.000, etc. En maio do 2008 o Banco de Reserva de Zimbabue puxo en circulación billetes especiais agricultores de 5.000.000.000, $ $25.000.000.000, $50.000.000.000, e $100.000.000.000.

viernes, 24 de octubre de 2008

Fotos dos Ghettos de Roma e Venezia...

Na praziña, varios xudeus ortodoxos ofrécense a explicar ós turistas a historia do Gheto.
O acceso ao Gheto Vechio. Nun estado de abandono bastante considerable en comparación con Gheto Novo.

Unha parte da praza do Gheto conserva a lembranza do holocausto na antiga muralla que dividía a poboación. Ainda se pode ver os aramios de espiño. Varias placas lembrar o acontecido.

Abaixo a antiga sinagoga do Gheto Novo.

Paso por riba dunha ponte para acceder ó Gheto Novo.

Escola Hebraica no barrio xudeu de Roma, na que unha placa lembra a 112 nenos estudantes desa escola e desaparecidos nun campo de concentración.

A placa

Imaxe do Ghetto de Roma

Na parte interna do Arco os vencedores expolian as reliquias do templo. A menorá e ben visible. A direita unha enigmática forma. Seica…, din…. que non é outra cousa que a arca da alianza. Neste Arco do Trunfo estaría a única representación que dela hai no mundo.

Namentres se estaba a edificar o Coliseo romano (ano 70 d.c.), a escasos 100 metros, o emperador romano Tito quixo dar cobertura mediática a unha importante vitoria militar. Decidiu elevar a máis de quince metros un Arco do Trunfo no que se describían as fazañas da campaña militar contra outra revolta protagonizada polos xudeus. Os Romanos foron implacables: A milenaria Xerusalem foi transformada en refugallos e tamén o seu Templo. En canto aos seus habitantes, foron vendidos coma escravos lonxe do seu país. Era o comezo da segunda diáspora xudea. Dende que o Arco do Trunfo foi erguido ningún xudeu romano quixo pasar por baixo. Era o símbolo da vitoria sobre os seus antergos.

Grazas a Xavier polas fermosas fotos da túa recente viaxe por Italia e polos comentarios das mesmas. Eis os guettos de Roma e Venezia.

jueves, 23 de octubre de 2008

De carteis con mensaxe...















O cartaz é o medio máis acaído cando se trata de atraer e convencer á xentiña de calquera cousa. En España, o momento álxido do cartelismo, viviuse nos días da Guerra Civil pero hoxe non son este tipo de carteis dos que falo... eis outro gran momento: o letrerismo urbano cutre. Cartaces de pouca utilidade propagandística, pero que reflicten perfectamente a súa mensaxe…