"Ás catro da mañá, nunca se sabe se é demasiado tarde, ou demasiado cedo". Woody Allen







jueves, 29 de diciembre de 2011

11 de febreiro en Compostela: The Idan Raichel Project...


Chalomot Shel Acherim

Hakol Over

Mi´ma´Makin

Live in Berlin

The Idan Raichel Project - Back to Jerusalem - הפרויקט של עידן רייכל

domingo, 25 de diciembre de 2011

Conto de Janucá...

Contos de Janucá...


A neve de Jelm. Isaac Bashevis Singer


Jelm era unha aldea de parvos: parvos novos e parvos vellos. Unha noite alguén espiou á Lúa, que reflectíase nun barril de auga. A xente de Jelm imaxinou que caera alí. Selaron o barril para que a Lúa non fuxira. Cando á mañá abriuse o barril e a Lúa non estaba alí, os aldeáns decidiron que fora roubada. Chamaron á policía e cando o ladrón non puido ser atopado, os parvos de Jelm choraron e laiaronse.
De todos os parvos de Jelm, os máis famosos eran o sete anciáns. Como eran os máis vellos e os máis grandes parvos, gobernaban en Jelm. Tiñan barbas brancas e frontes moi anchas, por pensar demasiado.
Unha vez, durante unha noite de Janucá, a neve caiu continuamente. Cubriu todo Jelm coma un mantel de prata. A Lúa brillou, as estrelas titilaron e a neve reluciu como perlas e diamantes.
Esa noite, os sete anciáns estaban sentados e reflexionando, mentres engurraban as súas frontes. A aldea necesitaba diñeiro, e non sabían onde obtelo. Repentinamente, o máis ancián deles, Gronam o Gran Parvo, exclamou:
- A neve é prata!
- Vexo perlas na neve!- berrou outro.
- Eu vexo diamantes!- agregou un terceiro.
Para os anciáns de Jelm resultaba claro que caera un tesouro do ceo.
Pero logo comezaron a preocuparse. Á xente de Jelm gustáballe camiñar, e certamente terminarían por pisar o tesouro. Que se podía facer? O parvo Tudras tivo unha idea.
Enviemos un mensaxeiro que pete en todas as xanelas e comunique a todos que deben permanecer nas súas casas ate que se recolla a prata, as perlas e os diamantes.
Durante un intre, os anciáns ficaron satisfeitos. Restregáronse as mans e aprobaron a astuta idea. Mais entón Dopey Lekish fixo notar con aflición:
- O mensaxeiro mesmo pisará o tesouro.
Os anciáns comprenderon que Lekish tiña razón e outra vez engurraron as frontes nun esforzo para solucionar o problema. - Xa o teño! -exclamou Shmerel o Boi.
- Di, di! -pregáronlle os anciáns. O mensaxeiro non debe ir a pé. Debe ser transportado sobre unha mesa, para que os seus pés non toquen a preciosa neve.
Todos ficaron encantados coa solución de Shmerel o Boi, e os anciáns, batendo palmas, admiraron a súa propia sabedoría.
Os anciáns enviaron inmediatamente a alguén á cociña na procura de Gimpel, o mozo das encomendas, e puxérono encol dunha mesa. E agora quen debería de transportar a mesa? Foi unha sorte que na cociña estivesen Treitle o cociñeiro, Berl o pelador de patacas, Yukel o mesturador de ensaladas e Yontel que coidaba á cabra da comunidade. Ordenóuselles aos catro que levasen a mesa na que Gimpel estaba de pé. Cada un sostivo unha pata. Arriba estaba Gimpel cun martelo de madeira, para golpear nas xanelas dos aldeáns. Saíron.
En cada xanela Gimpel petaba e dicía:
- Ninguén debe deixar a súa casa esta noite. Caeu un tesouro do ceo e está prohibido pisalo.
A xente de Jelm obedeceu aos anciáns e permaneceu nas súas casas durante toda a noite. Namentres os propios anciáns sentaron, tratando de imaxinar como farían mellor uso do tesouro, unha vez que o recollesen.
O parvo Tudras propuxo que o vendesen e mercasen unha gansa que puxese ovos de ouro. Así a comunidade tería un ingreso fixo.
Dopey Lekish tivo outra idea. Por que non mercar anteollos que fixesen parecer máis grandes todas as cousas aos habitantes de Jelm? As casas, as rúas e as tendas parecerían máis grandes e desde logo, se Jelm parecía máis grande, pois entón sería máis grande. Xa non sería unha aldea, senón unha grande cidade.
Apareceron outras ideas igualmente enxeñosas. Pero mentres os anciáns sopesaban os seus diversos plans, chegou a mañá e brillo o Sol. Miraron pola xanela e, carallo, viron que a neve fora pisada. As pesadas botas dos carrexadores da mesa destruíran o tesouro.
Os anciáns de Jelm agarraron as súas brancas barbas e admitiron que cometeran un erro. Quizais, razoaron, outros catro homes debían levar aos catro homes que levaron a mesa na que estaba Gimpel, o mozo dos recados?
Tras longas deliberacións os anciáns decidiron que, se durante a próxima Janucá, chegaba a caer outro tesouro do ceo, iso era exactamente o que deberían de facer.
Aínda que os aldeáns ficaron sen tesouro, estaban cheos de esperanzas para o ano seguinte e eloxiaron aos anciáns, con quen sabían que se podía contar para atopar unha solución, por moi difícil que fose o problema.


sábado, 24 de diciembre de 2011

Apuntamentos de Jakob Littner desde un burato no chan...



Apuntamentos de Jakob Littner desde un burato no chan
De Wolfgang Koeppen


Tradución do alemán de Eva Almazán


126 páxinas


ISBN 978-84-92866-23-6


Prezo: 14 €


Idioma: galego
.


Wolfgang Koeppen (1905-1996) é unha figura clave da literatura alemá da posguerra. Na súa accidentada traxectoria vital foi crítico cultural, xornalista, actor afeccionado, aspirante a libreiro, novelista, guionista de cine e autor de libros de viaxes, mais na historia da literatura recordarase pola súa maxistral Trilogie des Scheiterns (Triloxía do fracaso), unha análise crítica da Alemaña que xurdía das cinsas da guerra. Dan fe da súa calidade artística unha ducia de premios literarios –en­tre eles o Georg Büchner, o máis pres­tixioso ao que pode aspirar un autor xermanófono, recibido en 1962–, a unánime estimanza da crítica –Reich-Ranicki considera Tauben im Gras (Pombas na herba) a mellor novela alemá da xeración literaria da posguerra– e a admiración do estamento literario –Günter Grass identificouno no seu día como o mellor autor alemán vivo–.


Os Apuntamentos de Jakob Littner desde un burato no chan viron a luz en 1948, o que fai da obra unha das primeiras memorias literarias do Holocausto. Tamén resultou ser unha das máis polémicas: orixinalmente presentouse como un texto orixinal de Koeppen, baseado nas reminiscencias que o protagonista, Jakob Littner, supostamente compartira en conversa co editor; anos despois, a raíz da reedición da obra (para entón esquecida), quedou demostrado que Koeppen traballara sobre un manuscrito do propio Littner, que o editor xulgara interesante no contido e deficiente na forma. Sexa como for, os Apuntamentos constitúen un relato poderosísimo da desgraza e salvación dun home que na noite do 9 de novembro de 1938 deixa de ser un reputado filatelista muniqués de vida acomodada para se converter nun xudeu polaco deportado e perseguido pola que sempre considerou a súa patria. Cun estilo sobrio e enganosamente obxectivo nárrase a espiral de horror que conclúe con Littner agochado nun burato no chan grazas á intervención dun aristócrata polaco máis premido pola falta de diñeiro ca polas conviccións nazis.
http://www.rinoceronte.es/catalogo/contemporanea/cont032.htm

No centenario do nacemento de Álvaro Cunqueiro...


lunes, 19 de diciembre de 2011

Vida, Vida, Vida...


Non é só unha canción, e moito máis. Indispensábel tema do gran Lluis Llach na miña persoal banda sonora. E hoxe, cando remata o ano, quero co voso permiso dedicarlla a Belén. Para ti Belén. Agora que chega o primeiro fin de ano sen ti. Un bico na punta da orella.
.
VIDA

Tal vez me abandonen las palabras
o tal vez me abandonéis vosotros,
o solo los años me dejen
a merced de alguna ola,
a merced de alguna ola.
Mientras llega todo esto,
que por fuerza ha de llegarme,
tal vez tenga tiempo aún
de robarle a la vida
y así llenar mi bagaje.
Mientras llega todo esto....vida, vida!

Todavía veo, a veces,
a veces veo, todavía,
mis ojos de niño que buscan
más allá del vidrio helado
un color en la tramontana.
Voces sensatas me dijeron
que era inútil cansarme,
pero un sueño nunca me cansa
y a pesar de mi barba
soy un niño en la mirada.
A veces veo, todavía...vida, vida!

Si envejezco en las palabras,
si envejezco en las palabras,
por favor cerrad la puerta
y huid de la añoranza
de una voz que se apaga.
Que no me ha de dar pena,
que no me dará pena alguna
y andaré de rama en rama
para escuchar lo que canten
nuevos pájaros en mi paisaje.
Que no me dará pena alguna....es vida, vida!

Si la muerte viene a buscarme,
si la muerte viene a buscarme
tiene permiso para entrar en casa,
pero sepa, desde ahora,
que nunca podré amarla.
Y si he de partir con ella,
y si he de partir con ella
todo lo que quede de mí,
sean gusanos, ceniza
o un acorde de mi viaje
quiero que canten este signo...vida, vida!

Tal vez me abandonen las palabras
o tal vez me abandonéis vosotros
o solo los años me dejen
a merced de alguna ola,
a merced de alguna ola.
Mientras todo esto llega...vida, vida!
Mientras todo esto llega...vida, vida!

Deica nunca tirano...

O líder norcoreano Kim Jong Il faleceu o pasado sábado seica por "esgotamento físico", segundo informaron hoxe os medios oficiais. Un conciso comunicado oficial detalla que Kim Jong Il morreu ás 08.30 horas do 17 de decembro durante unha viaxe en tren. Pouco despois de anunciarse o falecemento, Corea do Sur puxo ás súas tropas en estado de alerta, á espera do próximo movemento do seu país veciño, co que leva en estado de cesamento do fogo desde o fin da guerra civil, en 1953. Na foto, o sátrapa como protagonista da campaña que a axencia Scholz & Friends de Berlin realizou para a ISHR co gallo do 60 aniversario da Declaración Universal dos Dereitos Humanos. Deica nunca tirano...

miércoles, 14 de diciembre de 2011

A resurección da lingua hebrea...




Nos comezos da nosa era a lingua máis falada no actual Israel era o arameo, lingua que partilla co hebreo a súa adscrición semítica, a lingua de cultura era o grego, a lingua do imperio e dos exércitos de ocupación era o latín e o hebreo era xa unicamente, desde había polo menos un século, a lingua litúrxica e dos libros sagrados do xudaísmo. Só as elites relixiosas, rabínicas, lían, escribían e falaban o hebreo.

O arameo foi a lingua falada polo pobo xudeu ate que foi substiuído paulatinamente polo árabe a raíz da invasión árabe do século VI. Entre os anos 70 e 135 d.C. produciuse un éxodo masivo de xudeus para outras terras, a coñecida diáspora xudea. Neste exilio cada comunidade xudea adoptou a lingua do país de acollida, en Europa, en Asia e no norte de África, esquecendo o arameo e conservando o hebreo, coma sempre, como lingua litúrxica.

O hebreo litúrxico empregado na relixión polos xudeus xerou unha serie de “linguas mixtas” caracterizadas polo uso dunha mínima porcentaxe de termos xudeus incrustados nas linguas de acollida. Así, podemos falar hoxe do xudeu-tamazight, do xudeu-turco, do xudeu-xeorxiano etc. Os “xudeus” máis falados foron o xídix (yiddish, do alemán jüdisch, xudeu) e o djudezmo.

O xídix é a lingua dos xudeus ashkenazes de toda a Europa central. Ten estrutura xermánica e un 70% de léxico alemán, 15% eslavo e só un 5% de léxico hebreo. Antes da II Guerra Mundial falaban xídix en Europa central unhas once millóns de persoas. O djudezmo é o xudeu dos sefarditas casteláns, que chegou a ser falado a comezos do século XX por dous millóns de persoas en países das ribeiras mediterráneas. Hoxe calcúlase que terá 150.000 usuarios.

En Palestina árabe e restos de arameo (aínda hoxe se fala arameo nalgunhas vilas dos arredores de Damasco. Na diáspora cada unha das linguas de acollida con incrustacións léxicas hebreas. O pobo xudeu non falou o hebreu durante case dous milenios. O hebreo non estaba vivo, sen embargo tampouco se podería dicir que estaba morto xa que seguía sendo lingua litúrxica e forzada lingua vehicular entre rabinos e comerciantes.

A finais do séc.XVIII en Alemaña houbo intentos de restaurar o hebreo, pero este tiña un léxico moi limitado, arcaico e circunscrito á vida relixiosa, nada apto para a vida moderna e as ciencias. Se o soño era ter unha patria en Palestina, esa patria non sería viable se cada grupo de xudeus falaba a lingua do seu país de acollida, cumpría unha lingua e a única lingua de todos os xudeus fora o hebreo.

En 1880 un grupo de idealistas xudeus volve asúa patria ancestral na Palestina. Entre eles vai o lituano Eliezer Ben Iehudá, quen acomete o labor de reelaborar o hebreo modernizando a gramática, simplificándoa, dotándoa de maior versatilidade e adaptabilidade para a súa utilización en novos usos, collendo préstamos do árabe, do arameo e das “linguas xudeas”, creando neoloxismos etc. En 1890 Ben Iehudá creou o embrión do que cos anos sería, en 1940, a Academia da Lingua Hebrea. Ben Iehudá inventou unha lingua falada, o neohebreo, a partir dunha lingua unicamente escrita, o hebreo dos libros sagrados.

Entre 1891 e 1903 volveron a Israel uns 30.000 xudeus de diversas orixes e linguas. En 1898 Ben Iehudá funda unha rede de escolas destinadas a ensinar hebreo aos recén chegados, e así, por volta de 1915 naceron os primeiros xudeus criados desde o berce en hebreo desde había 2.000 anos.

Como a maioría dos xudeus retornados eran ashkenazis, o neohebreo tivo unha forte competencia co alemán e co xídix neste primeiro terzo do século XX, pois se a maioría dos inmigrantes falaban estas variedades xermánicas era innecesario “forzar” a aprendizaxe dunha nova lingua.

Ben Iehudá conseguíu en 1918 que os británicos declarasen o (neo)hebreo terceira lingua oficial de Palestina acarón do árabe e do inglés, de maneira que o hebreo se introduciu nas escolas, na administración e no poder político. Despois da II Guerra Mundial os propios xudeus xermanófonos ou xidixófonos aprenderon voluntariamente o hebreo e renunciaron a unhas linguas “ligadas” á barbarie nazi.

Para obter a nacionalidade israelí cómpre demostrar coñecemento do hebreo. O estado de Israel inviste enormes cantidades de diñeiro en “hebraizar” lingüisticamente toda esa marea de xudeus da diáspora que veñen falando inglés, ruso, polaco, húngaro, djudezmo, árabe, tamazight, turco, farsi, amárico, tigriña, italiano, serbocroata, grego etc.

A resistencia á integración lingüística provén fundamentalmente de falantes de linguas “superiores”, entendamos inglés e ruso. Dado que o inglés é, de facto, non de iure, lingua cooficial en Israel e unha alta porcentaxe de israelís tamén fala inglés, hai moitos xudeus ianquis que poden prescindir de aprender hebreo a non ser que vivan en comunidades ou vilas con xudeus doutras orixes. Cos rusófonos (rusos, ucraínos e belarrusos) pasa algo semellente, de maneira que por exemplo en moitas canles de televisión subtitulan en ruso o emitido en hebreo. Os rusófonos andan perto do millón de persoas, viven en comunidades illadas, son pouco ou nada relixiosos e teñen unha cultura bastante afastada da poboación media.

Aínda sendo de feito a única lingua oficial, o neohebreo está obrigado a competir constantemente na casa con estas dúas linguas citadas, pero isto forma parte da propia dinámica interna da sociedade israelí, coas súas fobias, filias, contradicións e pluraridades.

O sensacional exemplo do hebreo é o exemplo de como con vontade e estado propios unha lingua pode resucitar: de apenas un cento de neofalantes a case seis millóns de persoas, e só en cen anos.