Deus é ateo...

Un dia, paseando por Jerusalém cruceime -en que outra cidade do mundo poderia atopalo? - con Deus.

Convideino a un café e falamos como dous vellos amigos sobre o divino e o humano, e ao final díxenlle:

-Amigo Deus, sempre quixenche facer unha pregunta, cal é a relixión que máis se aproxima a ti: O xudaísmo, o cristianismo, o islamismo...?

Deus me confesou de pronto que El era pouco relixioso e, ao final, acabou recoñecendo: - Meu fillo, creo que inclusive son un pouco ateo. E isto mesmo é o que creo: seguramente, Deus é ateo.

Amos Oz responde asi, recordando un espléndido conto seu, á pregunta sobre a súa fé relixiosa. E, depois dunha longa pausa, continua sorrindo:

O humor é o mellor antídoto contra o fanatismo. Estou convencido de que Deus concordaria.

Deus é ateo...

Teño 65 anos: son máis vello do que o meu país. Nacín en Xerusalén, comedia multiétnica que ás veces acaba en traxedia. Casado hai 45 anos coa mesma muller: o mérito é dela. Teño 3 fillos e 4 netos. Nin branco nin negro: interésanme todos os matices da cinza. Cada lingua é un instrumento musical: pequenos ou grandes cada un é irrepetíbel.

-Cando neno eu quería ser bombeiro. Polo uniforme. Sabe? Encantaba as meniñas.

-E non tive sorte. Tiven que me conformar co plano B: ser escritor. Non seduciría con botóns dourados, mais si con belas palabras.

-E funciona?

-Hoxe a miña forma de ser bombeiro é tentar que meus lectores se comprendan mellor a sí mesmos e a seus próximos e así vivan de forma máis profunda. Que vivan máis.

-Como o intenta?

-Vivo xunto ao deserto. Na alborada, érgome e saio a vagar sen rumbo. Trato de ouvir.

-O que?

-Ao volver para casa, poño as novas das 6 e alí están os políticos enchendo a boca de palabras: -Para sempre...;- Nunca máis... e entón escoito as pedras do deserto rindo, deserto que é o mesmo hai 100.000 anos.

-E despois?

- Xa estou preparado para escribir, o que é chatísimo. Tento xuntar palabras. Ás veces estou a mañá toda sen facer nada. Nin unha liña. Fico ollando a parede.

-Non se sinte frustrado?

-Estes baleiros son tan necesarios como as mañás en que remato unha novela. Tamén son escribir. Despois voume a un café.

-Para perder o tempo?

-Non. En Israel calquera descoñecido fala con calquera un: - Xa viu o xornal? Este goberno está louco. Só queren que lles dea a razón. Ninguén escoita a ninguén, mais eu si. Gaño a vida escoitando.

-Por que lle pagan o café?

-Non, mais tocan con novas billete o mesmo pequeno instrumento ca min: o hebreo.

-Pequeno instrumento.

-Non importa. Oito millóns de falantes son máis do que falaban inglés cando Shakespeare escribiu a súa obra. Mais aínda que foran menos: só un idiota pensaría que un instrumento produce mellor música por ser maior ou unha lingua mellor literatura por ter máis falantes.

-Aseguro que hai moitos idiotas.

-Sabe que en Barcelona hai mil anos había poetas cataláns en hebreo?

-Cónteme.

-Escribiran poesía abertamente homosexual grazas á influencia dos árabes, moito máis tolerantes. Desde a diáspora, durante 17 séculos, o hebreo foi confinado á sinagogas até que un día, hai 100 anos, volveu á vida en Xerusalén.

-Como?

-Unha moza xudía europea dixo a un xudeu de Xerusalén - ámote - en hebreo, porque era a única lingua que compartian.

-Os seus pais falabanlle en hebreo?

-O meu pai falaba once linguas e todas cun terríbel acento ruso e a miña nai, sete. Eran profesores e entre eles falaban ruso e polaco para que eu non cós comprendese.

-Por que?

-Porque case sempre falaban do que sofrían os seus parentes na Europa: o Holocausto. Comigo só falaban hebreo para que non aprendese ningunha lingua europea e evitar así que me fose e acabase alí nun campo de concentración. As miñas primeiras palabras en inglés as aprendín na rúa lanzando pedras aos soldados: - British go home!.

-Vostede viviu a fundación de Israel.

-De preto. Coñecín, e moito, a todos os seus protagonistas: os que saen hoxe nas billete de diñeiro. Xa son máis vello que meu propio país.

-Lin que o estivo nun kibbutz.

-É o único experimento socialista de xente normal. Nin partidos nin gobernos nin burocracia. Unha chea de amigos compartian todas as súas propiedades e fundaban un kibbutz.

-Din que o traballo era duro, mais a vida sexual dos kibbutzim era variada.

-Aquilo non era unha comuna hippie. Talvez os recenchegados pasasen dous, tres, catro anos gozando dunha relativa promiscuidade. Mais sempre acaban casando.

-Aprendeulle máis o kibbutz ou a guerra?

-Os dous. Fun oficial. Nunca fun pacifista: non creo que os pobos teñan que se amar. Isto é inxenuo. Eu me conformo e milito para que non se maten.

-Xa sería moi.

-Loito por un compromiso pragmático entre inimigos que lles impida de se asasinar. Esta é a realidade. Non son mesianico como Bush e os seus. Non me interesan nin os villanos nin os heroes. Este é un filme ruin.

Qu lle interesa?

-Unha batalla entre marido e muller cando os dous teñen toda a razón. Unha batalla entre pai e fillo cando o amor do pai é tan xenuíno canto a ansia de liberdade do neno. Isto é o que fago como activista e escritor: tento explicar o ser humano.

-Pactar co demo.

-O pacto é a vida. A cesión por ambas partes salva a Humanidade. O oposto é a inflexibilidade, é o fanatismo, é a morte. Nas miñas novelas falo da xente: todos somos medio felices, porque a felicidade non existe. É como un orgasmo eterno. A alegría si existe.

-Menos mal.

-Si. E a pena e a soidade. Escribo sobre elas e sobre as cousas estúpidas e dañinas que nos facemos e facemos aos demais.

-Por que nos facemos dano?

-Por vaidade: a eterna comedia humana.

-Só pola aparencia?

-Queremos impresionar aos demais. Por iso facemos idiotices e chegamos a ser malvados. Barcelona ou Tel Aviv están cheas de persoas que traballan máis do conveniente para gañar máis diñeiro do que realmente necesitan para comprar cousas que en realidade non lles fan falta para impresionar a xente de quen realmente non lles gusta.

Discurso lido en Barcelona por Amos Oz con motivo do "Premi Internacional Catalunya 2004"