"Ás catro da mañá, nunca se sabe se é demasiado tarde, ou demasiado cedo". Woody Allen







miércoles, 19 de marzo de 2008

Hoxe morreo Arthur C.Clarke...


O sentinela
Por Arthur C. Clarke

A próxima vez que vexades a Lúa chea aló no alto, polo sur, mirade coidadosamente no bordo dereito e deixade que a vosa mirada se deslice ao longo e cara arriba da curva do disco. Ao redor das 2 do reloxo, notaredes un óvalo pequeno e escuro; calquera que teña unha vista normal pode topalo con facilidade. É a grande chaira circundada de murallas, unha das máis fermosas da Lúa, chamada Mare Crisium, Mar das Crises. Duns cincocentos quilómetros de diámetro, e case completamente rodeada dun anel de espléndidas montañas, non fora nunca explorada ate que entramos nela a finais do verán de 1966. A nosa expedición era importante. Tiñamos dous cargueiros pesados que levaran voando as nosas subministracións e equipo desde a principal base lunar de Mare Serenitatis, a oitocentos quilómetros de distancia. Había tamén tres pequenos foguetes destinados ao transporte a curta distancia por rexións que non podían ser cruzadas polos nosos vehículos de superficie. Afortunadamente a maior parte do Mare Crisium é chaira. Non hai ningunha das grandes gretas tan correntes e tan perigosas noutras partes, e moi poucos cráteres ou montañas de tamaño apreciábel. Polo que podiamos xulgar, os nosos poderosos tractores oruga non terían dificultade en levarnos onde quixésemos. Eu era xeólogo -ou selenólogo, se queremos ser pedantes- ao mando dun grupo que exploraba a rexión meridional do Mare. Nunha semana cruzaramos cen das súas millas, bordeando as saias das montañas do que antes tiña sido o antigo mar, hai uns mil millóns de anos. Cando a vida comezaba sobre a Terra, estaba xa morrendo aquí. As augas íanse retirando ao longo daqueles fantásticos cantis, retirándose cara ao baleiro corazón da Lúa.

Sobre a terra que estabamos cruzando, o océano sen mareas tivera noutros tempos case un quilómetro de profundidade, mais agora o único vestixio de humidade era a escarcha que ás veces se podía topar en covas onde a ardente luz do sol non penetraba nunca. comezaramos a nosa viaxe temperá, na lenta aurora luar, e aínda quedaba unha semana de tempo terrestre antes do anoitecer. Deixabamos o noso vehículo media ducia de veces ao día, e saíamos ao exterior nos traxes espaciais para buscar minerais interesantes, ou colocar indicacións para guía de futuros viaxeiros. Era unha rutina sen incidentes. Non hai nada perigoso, nin sequera especialmente emocionante na exploración luar Podiamos vivir comodamente durante un mes nos nosos tractores a presión, e se nos topabamos con dificultades sempre podiamos pedir auxilio por radio e agardar a que unha das nosas naves espaciais viñese buscarnos. Cando iso ocorría armábase sempre un grande balbordo sobre o malgasto de combustible para o foguete, de modo que un tractor só enviaba un S.O.S. en caso de verdadeira necesidade. Acabo de dicir que non había nada estimulante na exploración luar, pero, naturalmente, iso non é certo. Un nunca se podía cansar daquelas montañas incribles, moito máis abruptas que os suaves outeiros da Terra. Cando dobrabamos os cabos e promontorios daquel mar desaparecido, non sabiamos que esplendores nos ian ser revelados. Toda a curva sur do Mare Crisium é un vasto delta onde vinte ríos camiñaban antes ao encontro do océano, alimentados quizais polas torrenciais choivas que deberon de bater as montañas na breve época volcánica cando a Lúa era nova. Cada un daqueles vales era unha invitación que nos retaba a rubir ás descoñecidas terras altas de máis alá. Pero aínda nos quedaban máis de cen quilómetros por percorrer, e non podiamos facer outra cousa senón contemplar con nostalxia as alturas que escalarían outros. A bordo do tractor seguiamos a hora terrestre, e exactamente ás 22.00 enviabamos a mensaxe final por radio e pechabamos para o resto do día. Fóra, as rochas ardían aínda baixo o sol case vertical, pero para nós era de noite ate que acorábamos oito horas máis tarde. Entón un de nós preparaba o almorzo, oíase o zumbar de máquinas de afeitar eléctricas, e alguén sempre puña en marcha a radio de onda curta da Terra. En realidade, cando o cheiro do touciño fritido comezaba a encher a cabina, era ás veces difícil non crer que estabamos de regreso no noso propio mundo, todo era tan normal e caseiro, excepto pola sensación de pouco peso e pola estraña lentitude con que caían os obxectos. Tocábame a min preparar o almorzo no recuncho da cabina principal que servía de cociña. Logo de tantos anos, recordo aínda vívidamente aquel instante, pois na radio acababa de soar unha das miñas melodías favoritas, o vello aire galés, "David da Roca Branca". O noso condutor estaba xa fóra no seu traxe espacial, inspeccionando as nosas bandas oruga. O meu axudante, Louis Garnett, estaba de pé diante, facendo algunhas anotacións no diario de a bordo do día anterior. Mentres estaba de pé xunto á tixola, agardando como calquera ama de casa terrestre que as salchichas se dourasen, deixei que a miña ollada se pasease distraídamente polas paredes da montaña que cubría todo o horizonte meridional e se estendía ate perderse de vista cara ao leste e o oeste, por baixo da curva da Lúa. Parecían estar a uns dous quilómetros do tractor, pero sabía que a máis próxima estaba a trinta quilómetros de distancia. Na lúa, como é natural, non hai perda de detalle coa distancia, nada daquela neblina case imperceptible que suaviza as cousas distantes da Terra. Aquelas montañas tiñan tres mil metros de altura, e erguíanse abruptamente desde a chaira, coma se en idades pasadas algunha erupción subterránea as empurrara ate o ceo a través da fundida cortiza. A base da máis próxima, estaba oculta da vista pola pronunciada curvatura da superficie do chairo, pois a Lúa é un mundo moi pequeno, e o horizonte ficaba a só tres quilómetros do punto onde me achaba. Erguín os ollos cara aos picos que ningún home escalara aínda, picos que, antes de chegar a vida á Terra, contemplaran coma os océanos en retirada se afundían sombríamente nas súas tumbas, levándose con eles a esperanza e a temperá promesa dun mundo. A luz do sol batía aqueles baluartes cun resplandor que fería os ollos, e con todo, moi pouco por encima deles as estrelas brillaban fixamente nun ceo máis negro que o dunha noite de inverno na Terra. Apartaba eu a mirada cando captei un brillo metálico no alto dunha aresta dun gran promontorio que se proxectaba cara ao mar, a uns cincuenta quilómetros cara ao oeste. Era un punto de luz sen dimensións, coma se unha estrela fose arrincada ao ceo por un daqueles crueis picos, e imaxinei que algunha superficie lisa de roca recollía o resplandor do sol e reflectíao directamente cara aos meus ollos Tales cousas non son raras. Cando a Lúa está no segundo cadrante, os observadores na Terra poden ver ás veces como as grandes cordilleiras do Oceanus Procellarum arden cunha iridiscencia azul-branca, ao incidir sobre elas a luz do sol e saltar dun mundo a outro. Pero tiven a curiosidade de saber que clase de roca era a que tanto brillaba, e subín á torrecilla de observación e fixen virar cara ao leste o noso telescopio de dez centímetros. Puiden ver o suficiente para ser tentado. Claros e ben definidos no campo visual, os picos das montañas parecían estar a só a un quilómetro, pero o que fose que captaba a luz do sol era aínda demasiado pequeno para ser resolto. E con todo, parecía ter unha elusiva simetría, e o cumio sobre a que se elevaba era extrañamente plana. Contemplei longo tempo aquel resplandecente enigma, forzando os meus ollos cara ao espazo, ate que un cheiro de queimado procedente da cociña me indicou que as salchichas do noso almorzo fixeran en balde a súa viaxe de máis dun millón de quilómetros. Toda aquela mañá discutimos durante a nosa marcha a través do Mare Crisium, mentres as montañas occidentais íanse elevando cara ao ceo. Ate cando estabamos buscando minerais nos nosos traxes espaciais, continuamos a discusión pola radio. Os meus compañeiros mantiñan que era absolutamente certo que non houbera nunca ningunha forma de vida intelixente na lúa. Os únicos seres viventes que xamais existiran alí, eran unhas cantas plantas primitivas e os seus antepasados algo menos dexenerados. Sabíao tan ben como calquera outro, pero hai ocasións nas que un científico non debe temer facer o ridículo.

-Escoitádeme -dixen ao fin-, vou subir alá aínda que so sexa para tranquilidade de conciencia. Aquela montaña ten menos de catro mil metros de altura - é dicir, só setecentos para a gravidade da Terra - e podo facer o percorrido en vinte horas como máximo.

En todo caso, sempre tiven ganas de subir a aqueles cumios, e isto proporcióname unha excelente escusa. -Se non che rompes a cabeza -dixo Garnett-, serás o parvo da expedición cando volvamos á Base. Desde agora en diante aquela montaña probablemente se chamará "A Tolemia de Wilson".

-Non me romperei a cabeza -dixen firmemente-. Quen foi o primeiro en ascender a Pico e a Helicon?

-Pero non eras bastante máis novo naqueles tempos? -preguntou suavemente Louis.

-Iso -dixen con gran dignidade- é outra razón máis para ir.

Aquela noite deitámonos cedo, logo de conducir o tractor ate un quilómetro do promontorio: Garnett ía vir comigo á mañá seguinte; era un bo alpinista, e acompañoume con frecuencia en tales fazañas. O noso condutor estaba máis que satisfeito con quedar a cargo da máquina. A primeira vista, aqueles cantis parecían completamente inaccesibles, pero para calquera que teña a cabeza firme, é fácil rubir nun mundo onde todos os pesos son só o sexto do seu valor normal. O verdadeiro perigo do alpinismo luar estriba nun exceso de confianza; unha caída de cen metros na lúa pode, matar con tanta seguridade como unha vinte na Terra. Fixemos a nosa primeira parada sobre unha repisa a uns mil metros sobre o chairo. A ascensión non fora moi difícil, pero os meus membros estaban algo ríxidos polo desacostumbrado esforzo, e alegreime do descanso. Podiamos aínda ver ao tractor coma se fose un pequeno insecto metálico alá de lonxe, ao pé do cantil, e informamos ao condutor sobre a marcha da nosa ascensión antes de partir de novo. De hora en hora o noso horizonte foise ensanchando, e unha porción cada vez maior da chaira foise facendo visible. Podiamos agora ver ate oitenta quilómetros a través do Mare, ate os picos das montañas da costa oposta, a máis de cento sesenta quilómetros. Poucas chairas lunares son tan planas como o Mare Crísium, e ate podiamos imaxinarnos que había un mar de auga e non de roca a tres quilómetros por baixo de nós. Só un grupo de buracos de cráteres cara ao final do horizonte estragaba a ilusión. O noso obxectivo seguía invisible sobre a aresta da montaña, e orientabámonos por medio de mapas empregando a Terra como guía. Case exactamente ao leste de nós, aquel gran crecente de prata pendía baixo sobre a chaira, xa moi no seu primeiro cadrante. O sol e as estrelas seguirían a súa lenta marcha a través do ceo e acabarían por desaparecer da vista, pero a Terra sempre estaría alí, sen moverse nunca do seu lugar fixo, crecendo e minguando a medida que ían pasando os anos e as estacións. Dentro de dez días seria un disco cegador que bañaría aquelas rocas co seu resplandor de medianoite, cincuenta veces mais brillante que a lúa chea. Pero tiñamos que saír das montañas moito antes da noite, ou nos quedariamos nelas para sempre. No interior dos traxes estabamos confortablemente frescos, pois as unidades de refrixeración combatían ao feroz sol e extraían a calor corporal dos nosos esforzos. De cando en cando falabámonos, salvo para comunicarnos instrucións de escalada, e para discutir o noso mellor plan de ascensión. Non se o que pensaba Garnett, probablemente que aquela era a aventura máis desatinada en que se meteu na súa vida. Eu case estaba de acordo con el, pero o gozo da ascensión, o saber que ningún home pasara antes por alí e lle sensación vivificadora ante a paisaxe que se ensanchaba, proporcionábame toda a recompensa que necesitaba. Non creo terme sentido especialmente axitado cando vin fronte a nós a parede de roca que antes había inspeccionado a través do telescopio desde unha distancia de cincuenta quilómetros. Facíase chaira a uns vinte metros sobre as nosas cabezas, e alí, sobre a meseta, estaba o que me atraeu a través de todos aqueles abatidos ermos. Case con seguridade non seria senón unha roca astillada facía séculos por un meteoro na súa caída, cos seus planos de escisión novos e brillantes naquel incorruptible e inalterable silencio. Non había na roca onde asirse coas mans, e tivemos que empregar un pitón. Os meus cansos brazos pareceron recobrar novas forzas cando fixen virar sobre a miña cabeza o áncora metálica de tres dentes e lanceina en dirección ás estrelas. A primeira vez non agarrou, e volveu caendo lentamente cando tiramos da corda. Ao terceiro intento os tres dentes fixáronse fortemente, e non puidemos arrincalos axuntando os nosos esforzos. Garnett miroume ansiosamente. Comprendín que quería ir primeiro, pero lle sorrín desde detrás do vidro do meu casco, e deneguei coa cabeza. Lentamente, sen apresurarme, comecei a ascensión final. Ata contando o meu traxe espacial, aquí soamente pesaba uns vinte quilos, de modo que me icé coas mans, sen preocuparme de utilizar os pés. Ao chegar ao bordo detívenme e saudei ao meu compañeiro, logo acabei de subir e alceime, mirando enfronte de min. Debedes comprender que ata aquel momento había estado case convencido de que non podía atopar alí nada estraño nin desacostumbrado. Case, pero non do todo; fora precisamente aquela dúbida chea de misterio a que me impulsou cara a adiante. Pois ben, non era xa unha dúbida, pero o misterio apenas comezara. Atopábame agora sobre unha meseta que tería quizá uns trinta metros de ancho. fora lisa nun tempo -demasiado lisa para ser natural- pero os meteoros na súa caída marcaran e perforado a súa superficie no transcurso de incontables inmensidades de tempo. fora aplanada para soportar unha estrutura aproximadamente piramidal, dunha altura dobre da dun home, engastada na roca. Probablemente ningunha emoción encheu a miña mente durante aqueles primeiros segundos. Logo sentín unha inmensa euforia, e unha alegría estraña e inexplicable. Pois eu amaba á Lúa, e agora sabía que o brión rastrero de Aristarco e Eratóstenes non era a única vida que soportara na súa mocidade. O vello e desacreditado soño dos primeiros exploradores era certo. Á fin e ao cabo, houbera unha civilización lunar, e eu era o primeiro en topala. O feito de que chegara quizá cen millóns de anos demasiado tarde, non me perturbaba; era suficiente chegar. A miña mente comezaba a funcionar normalmente, a analizar e a formular preguntas. Era iso un edificio, un santuario ou algo para o que a miña linguaxe carecía de palabra? Se un edificio, entón por que fora erixido en lugar tan inaccesible? Preguntábame se podería ser un templo, e imaxinábame aos adeptos dalgún estraño sacerdocio clamando aos seus deuses que lles salvasen, mentres a vida da Lúa refluía cos agonizantes océanos: ¡clamando en balde! Adiantei unha ducia de pasos para examinar máis de cerca aquilo, pero un certo instinto de precaución impediume achegarme demasiado. Sabia algo de arqueoloxía, e intentei adiviñar o nivel cultural da civilización que había alisado aquela montaña, e levantado aquelas brillantes superficies especulares que cegaban aínda os meus ollos. Os exipcios poideron habelo feito, pensei, se os seus traballadores posuísen os estraños materiais que eses arquitectos, moito máis antigos, habían empregado. Debido ao pequeno tamaño daquel obxecto non se me ocorreu pensar que quizá estaba contemplando a obra dunha raza mais adiantada que a miña. A idea de que a Lúa posuíra algunha intelixencia era aínda demasiado inusitada para ser asimilada, e o meu orgullo non me permitía dar o último e humillante salto. E entón observei algo que me produciu un calafrío polo coiro cabeludo e a espiña dorsal, algo tan trivial e inocente que moitos nin sequera notárono. Xa dixen que a meseta presentaba cicatrices de meteoros: estaba tamén cuberta por algúns centímetros do po cósmico que está sempre filtrándose sobre a superficie de todos os mundos onde non hai ventos que o perturben. E con todo, o po e as marcas dos meteoros terminaban abruptamente nun círculo que incluía á pequena pirámide, coma se unha barreira invisible protexésea dos estragos do tempo e do lento pero incesante bombardeo do espazo. Algo gritaba nos meus auriculares, e deime conta de que Garnett habíame estado chamando desde cara a algún tempo. Dirixinme vacilante ata o bordo do cantil, e sinaleille para que viñese unirse comigo pois non ousaba falar. Logo volvín ao círculo sinalado sobre o po. Collín un fragmento de roca e arroxeino suavemente cara ao brillante enigma. Non me sorprendeu Se o guijarro desaparecese naquela barreira invisible, pero parecía tocar unha superficie lisa, hemisférica, e escorregar suavemente ata o chan. Souben entón que estaba contemplando algo que non tiña equivalente na antigüidade da miña propia raza. Aquilo non era un edificio, senón unha máquina, que se protexía con forzas que desafiaran á eternidade. Aquelas forzas, calquera que fosen, operaban aínda, e quizá me achegou xa demasiado. Pensei en todas as radiacións que o home capturara e dominado durante o pasado século. Podía moi ben ser que estivese xa tan irrevocablemente condenado coma se entrase no aura silenciosa e mortífera dunha pila atómica sen protección. Recordo que entón me volvín cara a Garrett, quen se me reuniu e estaba de pé e inmóbil ao meu lado. Parecía haberse esquecido do meu, de modo que non lle perturbei, senón que me dirixín cara ao bordo do cantil, esforzándome por ordenar os meus pensamentos. Alá abaixo estaba o Mare Crisium, estraño e misterioso para a maioría dos homes, pero tranquilizadoramente familiar para min. Levantei os ollos cara á media Terra, yacente no seu berce de estrelas, e pregunteime que cubrirían as súas nubes cando eses descoñecidos construtores terminaran o seu traballo. Era a xungla chea de vapores do Carbonífero, a abatida costa sobre a cal debían rubir os primeiros anfibios para conquistar a Terra, ou, antes aínda, a longa soidade precursora da chegada da vida? Non me preguntedes por que non adiviñei antes a verdade, a verdade que agora parece tan obvia. Na primeira exaltación do meu descubrimento asumira sen titubear que aquela aparición cristalina fora construída por algunha raza pertencente ao remoto pasado da Lúa, pero de súpeto e con avasalladora forza, fíxose en min a certeza de que era tan estranxeira á Lúa como eu mesmo. En vinte anos non atoparamos outros vestixios de vida senón unhas cantas plantas degeneradas. Ningunha civilización lunar, calquera que fose o seu fin, podía deixar non máis que un só testemuño da súa existencia. Mirei novamente á brillante pirámide, e pareceume aínda máis remota que todo o que se relacionaba coa Lúa. E de súpeto sentín que me estremecía cunha risa aloucada e histérica, ocasionada pola exaltación e o exceso de fatiga; pois me imaxinou que a pequena pirámide falábame dicíndome: "Síntoo, pero eu tampouco son de aquí. " tardamos vinte anos en quebrantar aquela invisible coraza e en chegar á máquina do interior daquelas paredes de cristal. O que non podiamos comprender, rompémolo ao fin coa salvaxe forza da enerxía atómica, e agora vin os fragmentos daquela fermosa e resplandeciente cousa que atopei na montaña. Carecen de sentido. Os mecanismos - se é que en realidade son mecanismos - da pirámide, pertencen a unha tecnoloxía que se atopa moito máis alá do noso horizonte, quizá á tecnoloxía das forzas parafísicas. O misterio obsesiónanos tanto máis agora que os outros planetas foron alcanzados, e que sabemos que soamente a Terra foi o fogar da vida intelixente. Nin tampouco ningunha civilización perdida do noso propio mundo puido nunca construír aquela máquina, pois o espesor do po meteórico sobre a meseta permitiunos calcular a súa idade. Estaba xa alí, sobre a súa montaña, antes de que a vida emerxese dos mares da Terra. Cando o noso mundo tiña a metade da súa presente idade, algo procedente das estrelas pasou a través do Sistema Solar, deixou aquel sinal do seu paso, e proseguiu o seu camiño. Ata que a destruímos, aquela máquina seguía cumprindo a misión dos seus construtores; e en canto a esa misión, velaquí o que eu presumo: Hai preto de cen mil millóns de estrelas no circulo da Vía Láctea, e fai moito tempo que outras razas nos mundos doutros soles deben alcanzar e superado as alturas que nós alcanzamos. Pensade en tales civilizacións, afastadas no tempo, no resplandor mortecino que seguiu á Creación, donas dun Universo tan novo que a vida chegara só a un fato de mundos. Delas fose unha soidade que non podemos imaxinarnos, a soidade de deuses que buscan a través do infinito, e que non atopan a ninguén con quen compartir os seus pensamentos. Deberon de estar buscando polos racimes de estrelas do modo que nós rebuscamos por entre os planetas. Debía de haber mundos por todas partes, pero debían de estar baleiros, ou poboados de cousas rastreiras e sen mente. Tal era a nosa propia Terra, co fume dos seus grandes volcáns que manchaba aínda o seu ceo, cando aquela primeira nave dos pobos da aurora chegou desde os abismos de máis alá de Plutón. Pasou os xeados mundos externos, sabendo que a vida non podería desempeñar parte algunha nos seus destinos. Detívose entre os planetas interiores, quentándose á calor do Sol e esperando que comezasen as súas historias. Aqueles vagabundos deberon de contemplar a Terra, que viraba na estreita zona entre o xeo e o lume, e deberon de adiviñar que era o favorito entre os fillos do Sol. Aquí habería intelixencia; pero tiñan incontables estrelas diante de si, e quizá nunca máis volvesen por aquí. E así foi que deixaron un sentinela, un dos millóns que dispersaron por todo o universo, para que vixíen os mundos con promesa de vida. Era un faro que a través das idades veu sinalando pacientemente o feito de que ninguén o descubriu. Quizá comprenderedes por que colocada aquela pirámide de cristal sobre a Lúa en lugar de sobre a Terra. Aos seus construtores non os interesaban as razas que estaban aínda loitando por saír do salvajismo. Soamente interesaríalles a nosa civilización se demostramos a nosa aptitude para sobrevivir ao espazo e escapándonos así do noso berce, a Terra. Ese é o reto con que todas as razas intelixentes teñen que enfrontarse, mais tarde ou máis temperán. É un reto dobre, pois depende á súa vez da conquista da enerxía atómica e de ultímaa elección entre a vida e a morte. Unha vez superásemos aquela crise sería soamente cuestión de tempo o que atopásemos a pirámide e abrísemola. Agora cesarían os seus sinais e aqueles cuxo deber sexa este estarán dirixindo as súas mentes cara á Terra. Quizá desexen axudar á nosa nova civilización. Pero deben de ser moi, moi vellos, e os vellos teñen can frecuencia unha envexa tola dos mozos. Nunca podo mirar a Vía Láctea sen preguntarme de cal daquelas compactas nubes de estrelas virán os emisarios. Se me perdoades un símil tan prosaico, direi que rompemos o cristal da alarma de bombeiros, e non nos queda máis que facer senón esperar. E non creo que teñamos que esperar moito.

No hay comentarios: