Dúas velas por Sammy...

Por Simon Wiesenthal

.

A primeira vez que escoitei falar de Sammy Rosenbaum foi en 1965, cando a señora Rawicz, de Rabka, presentouse na miña oficina en Viena para brindar testemuño no xuízo por crimes de guerra. A Sra. Rawicz lembraba a Sammy Rosenbaum como "un neno fráxil, de cariña delgada e grandes ollos escuros, que parecía ser moito maior da idade que tiña, como moitos outros nenos que se enfrontaban demasiado tempranamente á vida".

.

Sammy tiña nove anos en 1939 cando os alemáns entraron en Rabka e converteron a vida nun pesadelo. O pai de Sammy era un xastre que vivía nunha casa vella, en dous cuartos con cheiro a rancio xunto a unha pequena cociña. Pero era unha familia feliz e relixiosa. Cada venres á noite, despois que a súa nai e irmá acendían as velas de Shabat, Sammy ía co seu pai á sinagoga. En 1940 a SS estableceu un centro de adestramento no que foran os barracóns do exército polaco, preto de Rabka.

.

Na primeira fase da guerra os pelotóns da SS fusilaban ás súas vítimas; cincuenta, cen, mesmo cento cincuenta persoas por día. En Rabka íase endurecendo aos integrantes da SS para insensibilizalos ante o sangue, aos berros das mulleres e nenos. O traballo tiña que ser levado a cabo co mínimo de alboroto e o máximo de eficiencia. Eran as ordes do "Führer", o "Führerbefehl". O comandante da unidade era o "Untersturmführer" da SS, Wilhelm Rosenbaum de Hamburgo. Cínico e brutal, sempre levaba unha fusta na man. "A súa mera presenza infundíanos temor", lembraba a muller de Rabka.

.

A principios de 1942, o SS Rosenbaum ordenou que todos os xudeus de Rabka se presentasen na escola local para "rexistrarse". Os enfermos e os vellos ían ser deportados, os outros traballarían para a Wehrmacht. Cando a revisión estaba por terminar chegou o "Führer" da SS Rosenbaum, acompañado de dous lugartenentes, Hermann Oder e Walter Proch. O "Führer" da SS Rosenbaum leu a lista de nomes. "De súpeto, golpeou con forza a mesa coa súa fusta", contoume a muller de Rabka. "Sobresaltámonos, coma se cada un de nós recibise un lategazo". O SS Rosenbaum gritou: "Que significa isto? Rosenbaum? Xudeus! Como é que estes malditos xudeus se atreven a levar o meu nobre nome alemán?" Arroxou a lista sobre a mesa e saíu da sala.

.

Sabiamos que era só unha cuestión de tempo: os Rosenbaum foran sentenciados a matar. Ás persoas executáballas polo mero feito que o seu apelido era Rosenberg, ou porque daba a casualidade que o seu primeiro nomee era Adolf ou Hermann. A escola de policía levaba a cabo as execucións nun claro do bosque. Baixo a mirada do SS "Führer" Rosenbaum os estudantes executaban aos xudeus e polacos detidos pola Gestapo e este observaba de maneira clinicamente distante as reaccións dos estudantes. Se un estudante dubidaba ou se sobresaltaba era retirado do pelotón de execución e enviado á fronte. Despois da etapa de rexistro a Sra. Rawicz traballou como limpadora na escola de policía. "Cando os homes da SS volvían do claro do bosque eu tiña que limpar as súas botas cubertas de sangue".

.

Era un venres de mañá en xuño de 1942. Dous homes da SS escoltaron "ao xudeu Rosenbaum", á súa muller e á súa filla de quince anos Paula. Detrás deles ía o SS "Führer" Rosenbaum. "A muller e a moza foron levadas fóra do edificio da escola e despois escoitei algúns tiros", declarou a testemuña. "Puiden ver como o SS Rosenbaum castigaba duramente a Rosenbaum coa fusta mentres gritaba: "Xudeus mugrientos, voulles a dar unha lección por levar o meu nome alemán!" Despois o SS sacou o seu revolver e disparou dous ou tres tiros sobre Rosenbaum, o xastre. Logo o SS enviou a un kapo sen armas (policía xudeu) á canteira, a buscar a Sammy. Éste foi a Zakryty nun carro tirado por un cabalo. Parou e fíxolle un aceno coa man a Sammy Rosenbaum. Todos os que estaban na canteira quedaron mirando, os traballadores xudeus e os gardas da SS. Sammy colocou a pedra que tiña nas súas mans no camión e se dirixiu cara ao carro.

.

Sammy elevou a mirada cara ao kapo e preguntou: "Onde están? Papá, mamá e Paula. Onde?" O kapo soamente sacudiu a cabeza. Sammy comprendeu. "Están mortos". Murmurando, dixo de maneira realista: "O noso nome é Rosenbaum e agora viñéchesme buscar a min". Subiu ao carro e sentou á beira do kapo. A reacción que o policía esperaba era que Sammy se botase a chorar, que quizais tentase fuxir. Ao saír de Zakryty o policía ía pensando como podería advertir ao mozo, de que maneira permitirlle que desaparecese nos bosques e quizais atopar axuda coa resistencia polaca.

.

Agora era demasiado tarde. Os gardas da SS estaban a vixiar. O kapo relatoulle a Sammy o ocorrido esa mañá. Sammy pediulle se poderían parar un momento na súa casa. Unha vez chegados alí, baixou do carro e entrou á casa, deixando a porta aberta. Paseou a súa mirada pola mesa coas cuncas do almorzo medio baleiras. Mirou o reloxo. Eran as tres e media. Papá, Mamá e Paula xa estaban enterrados e ninguén acendera unha vela por eles. Lenta e metodicamente Sammy sacou as cousas da mesa e alí colocou os candelabros. "Desde fóra podía ver a Sammy", contoulle o kapo á Sra. Rawicz. "Colocouse o seu kipá e acendeu as velas. Dúas polo seu pai, dúas pola súa nai, dúas pola súa irmá. E rezou. Observei como se movían os seus beizos. Rezou Kadish por eles. "O Kadish é a oración polos mortos. O seu pai sempre rezaba Kadish polos seus pais falecidos e ensinoulle a Sammy esta pregaria. Agora el era o único que quedaba da súa familia. Permaneceu inmóbil mirando as seis velas. Desde fóra o policía xudeu viu como Sammy sacudía lentamente a cabeza, coma se de súpeto lembrara algo. Logo Sammy colocou dúas velas máis sobre a mesa, tomou un fósforo, acendeunas e logo rezou.

.

"O mozo sabía que xa estaba morto", dixo máis tarde o policía. "Acendeu as velas e rezou Kadish no seu propio nome". Sammy saíu da casa e sentou á beira do kapo, que estaba a chorar. O mozo non choraba. O kapo limpouse as bágoas co dorso da man e tirou das rendas, pero as bágoas seguíanlle correndo polas fazulas. O mozo non pronunciou palabra. Suavemente tocou o brazo do kapo, para consolalo, para perdoalo por levalo; eu agregaría, á morte! Dirixíronse ao claro no bosque, onde estaban a esperar o SS Rosenbaum e os seus estudantes. "Ben, finalmente chegaron! Xa era hora!, gritou o SS. Ningunha lápida leva o nome de Sammy Rosenbaum.

.

Ninguén podería lembralo de non vir esta muller de Rabka á miña oficina. Pero cada ano, desde aquel día, nun día de xuño, acendo dúas velas na súa memoria e rezo o Kadish.