Lendas hasídicas segundo a interpretación dun distinguido erudito...

Por Woody Allen (tirado do seu libro "Como acabar dunha vez coa cultura")

Un home viaxou a Chelm a fin de pedir consello ao rabino Ben Kaddish, o máis sabio de todos os rabinos do século XIX e quizais o noodge máis importante da Idade Media.

-Rabino -preguntou o home-, onde podo atopar a paz?

O hasídico mirouno e dixo: "Rápido, mira detrás de ti!" O home deu media volta, e o rabino Ben Kaddish deulle na caluga cun candelabro. "Paréceche suficiente paz?" díxolle axustándose o seu yarmulke. Nesta parábola faise unha pregunta absurda. Non só é absurda a pregunta, senón tamén o home que viaxou a Chelm para facela. Non é que estivese moi lonxe de Chelm, pero por que non ficou onde estaba? Por que foi a molestar ao rabino Ben Kaddish? Seica o rabino non tiña suficientes problemas? A verdade é que o rabino estaba ate os mismísimos deste tipo de graciosos, só porque unha tal señora Hecht mencionase o seu nome nun xuízo de paternidade. Non, a moraleja deste conto é que este home non ten nada mellor que facer que vagabundear e pór nerviosa á xente. Por iso, o rabino golpéalle na cabeza, algo que, segundo o Torah, é un dos métodos máis sutís de demostrar interese. Nunha versión similar deste conto, o rabino salta encima do home nun estado de frenesí e grávalle a historia de Ruth no nariz cun estilete.

* * *

O rabino Raditz de Polonia era un rabino moi baixo cunha barba moi longa. Dise del que inspirou moitos progroms co seu sentido do humor. Un dos seus discípulos preguntoulle:

-Quen era o preferido de Deus? Moisés ou Abraham?

-Abraham -replicou o saduceo.

-Pero Moisés conduciu aos xudeus á Terra Prometida -dixo o discípulo.

-Pois ben, entón Moisés -contestou o saduceo.

-Comprendo, rabino. Foi unha pregunta estúpida.

-Non só iso, senón que es un imbécil, a túa muller é un meeskeit e se non deixas de pisarme, quedas excomulgado.

Neste caso, ao rabino pídeselle que emita un xuízo de valor sobre Moisés e Abraham. Non é asunto fácil, en especial para un home que xamais leu a Biblia e que sempre o disimulou. Ademais, que significa o termo, espantosamente subxectivo, «mellor»? O é que «mellor» para o rabino non é necesariamente «mellor» para o discípulo. Por exemplo, ao rabino gústalle durmir bandullo abaixo. Ao discípulo, en cambio, gústalle durmir sobre o bandullo do rabino. Aquí o problema é obvio. Tamén é preciso sinalar que pisar o pé dun rabino (como fai o discípulo no conto) é un pecado, segundo o Torah, comparable a acariñar matzos con calquera intención que non sexa a de comelos.

* * *

Un home, que non podía casar a unha filla súa moi fea, visitou ao rabino Shimmel de Cracovia.

-Teño unha gran pena no corazón -díxolle ao Rabi- porque Deus deume unha filla fea.

-Cuán fea? -preguntou o rabino.

-Se a deitase nun prato á beira dun arenque, vostede non podería distinguir quen é quen.

O rabino de Cracovia pensou un longo intre e para rematar preguntou:

-Que clase de arenque?

O home, sorprendido pola pregunta, pensou rapidamente e contestou:

-Eh... un arenque Bismark.

-Que mágoa! -exclamou o rabino-. Se fose do Báltico tería máis posibilidades. Velaquí un conto que ilustra a traxedia das calidades transitorias da beleza. Parécese realmente esta rapariga a un arenque? Por que non? vistes algunhas desas cousas que camiñan por aí estes días, sobre todo en lugares de veraneo? E aínda cando así sexa, seica todas as criaturas non son fermosas aos ollos de Deus? Quizais, pero, se unha rapariga parece estar máis ás súas anchas nun frasco con salsa de vinagre que nun traxe de noite, entón si ten graves problemas. Por unha estraña casualidade, dicíase que a muller do rabino parecíase a unha lura, pero só de fronte, aínda que a súa tose carrasposa suplía con fartura este defecto, algo que non alcanzarei xamais a comprender.

* * *

O rabino Zwi Chaim Yisroel, erudito ortodoxo do Torah e que fixo da lamentación unha arte ate entón descoñecida en Occidente, foi unanimemente considerado como o home máis sabio do Renacemento polos seus irmáns hebreos, quen constituían a décima sexta parte do un por cento da poboación. En certa ocasión, cando se encamiñaba cara á sinagoga para celebrar a festa sacra xudía, que conmemora a renuncia de Deus a toda promesa, unha muller detívolle e fíxolle a seguinte pregunta:

-Rabino, por que non podemos comer porco?

-Non podemos? -preguntou incrédulo o rabino- Ah, iso si ten graza!

Esta é unha das poucas lendas de toda a literatura hasídica que trata a lei hebrea. O rabino sabe que non debería comer porco; pero a el non lle importa porque lle gusta o porco. Non só lle gusta o porco, senón que se farta de ovos de Pascua. En suma, a el tenlle moi sen coidado a ortodoxia tradicional, e considera a alianza de Deus con Abraham como «un disparate máis». Por que a lei hebraica proscribiu o porco é algo que aínda non se aclarou, e algúns estudiosos cren que o Torah simplemente suxire que non se debe comer porco en certos restaurantes. O rabino Baumel, erudito de Vitebsk, decidiu levar a cabo unha folga de fame co obxecto de protestar contra a inxusta lei que prohibía aos xudeus rusos levar zapatillas fóra do ghetto. Durante dezaseis semanas o relixioso tendeuse nun camastro rústico mirando ao teito e negouse a tomar alimento algún. Os seus pupilos temían pola súa vida, e, un día, unha muller achegouse ao camastro e, inclinándose sobre o sabio erudito, preguntoulle:

-Rabino, de que cor eran os cabelos de Esther?

-O Rabi virouse debilmente ao carón e mirouna.

-Mira o que se che ocorre preguntarme! -dixo-. Sabes a dor de cabeza que teño por non probar bocado durante dezaseis semanas?

De inmediato, os discípulos do rabino escoltaron á muller ao sukkah onde comeu vorazmente ate rebentar o corno da abundancia. Hai neste caso un tratamento moi sutil do problema do orgullo e a vaidade, e todo parece indicar que o xaxún é unha tremenda equivocación. En especial co estómago baleiro. O home non debe ser o promotor da súa propia infelicidade; en realidade, o sufrimento é froito da vontade de Deus, aínda que xamais alcance a comprender por que o goza tanto con iso. Algunhas tribunas ortodoxas cren que o sufrimento é o único xeito de redimirse; os eruditos escriben sobre os membros dun culto, chamados esenitas, quen de forma premeditada andaban por aí golpeándose a cabeza contra as paredes. Deus, segundo os últimos libros de Moisés, é benévolo, aínda que haxa aínda moitos temas que el prefire non tocar. O rabino Yekel de Zans, quen tiña a mellor dicción do mundo ate que un xentil rouboulle o amplificador que levaba oculto, soñou tres noites consecutivas que, con só viaxar a Vorki, atoparía un importante tesouro. Despediuse da súa muller e os seus fillos e púxose en marcha dicindo que volvería en dez días. Dous anos máis tarde, topóuselle vagabundeando polos Urales, leado cun panda femia. Conxelado e morto de fame, o Rabi foi trasladado de volta ao seu fogar onde se lle puido facer volver á vida a forza de sopas quentes e flanken A continuación, déronlle algo para comer. Logo da cea, narrou a súa historia: aos tres días da súa partida de Zans, foi asaltado por nómades salvaxes. Cando se decataron de que era xudeu, obrigáronlle a zurcir todas as súas chaquetas sport e a facerlles o dobladillo aos pantalóns. Coma se non fose suficiente humillación, puxéronlle crema de leite nos oídos e tapáronllos con cera. Para rematar, o rabino escapouse e encamiñouse cara á cidade máis próxima, pero, en cambio, terminou nos Urales, porque tiña vergoña de preguntar direccións. Logo de contar a historia, o rabino púxose de pé e foise durmir ao dormitorio, e ¡atención!, debaixo da almofada atopou o tesouro que fora a buscar. En éxtase, baixou da cama e deu grazas a deus. Tres días despois, vagaba outra vez polos Urales, pero esta vez cun traxe de coello. Esta pequena outra mestra ilustra amplamente o absurdo do misticismo. O rabino soña tres noites seguidas. Os Cinco Libros de Moisés, restados dos Dez Mandamentos, suman un total de cinco. Menos os irmáns Jacob e Esaú, quédannos tres. Foi un razoamento parecido o que levou ao rabino Yitzhok Ben Levi, o gran místico xudeu, a gañar no hipódromo a aposta dobre durante cincuenta e dúas carreiras consecutivas e aínda así terminar vivindo do seguro social.