Dicionario nuclear iraní...

 

Por Ana Jerozolimski

Jerusalem Post

Moito se fala desde hai anos do programa nuclear de Irán e conceptos diversos relacionados co mesmo son mencionados por todas partes, coma se fose o máis común comprender que é «uranio enriquecido», que son «centrifugadoras» e onde está Busher.

Aquí tentarei esclarecer un pouco o asunto. Salientar que puidemos escribir estas liñas despois de diferentes entrevistas con expertos no tema nuclear iraniano que nos ilustraron e ensinado respecto diso, primordialmente o Dr. Efraim Asculai, o Dr. Efraim Kam, ambos do Instituto de Investigacións de Seguridade Nacional en Tel Aviv e o xeneral (Ret) Giora Eiland, ex Asesor de Seguridade Nacional de Israel, quen tamén se desempeña hoxe como investigador no mencionado instituto, especializado en temas de seguridade.

Programa nuclear de Irán:

Trátase do esforzo da República Islámica por converterse nun país con capacidade nuclear. Segundo a versión oficial do réxime iraniano, a súa intención é pacífica, capacidade de xerar enerxía atómica para electricidade e investigación científica. Segundo os seus críticos, Irán aspira tamén a ser capaz de usar o poderío nuclear con fins militares, ou sexa, ter unha bomba atómica.

Poderío atómico pacífico e militar:

A diferenza entre ambos tipos está ante todo no resultado. Só o plan militar pode conducir á produción de armas nucleares, sexan estratéxicas ou tácticas. O pacífico serve unicamente para a produción de enerxía, por exemplo, electricidade, investigación científica e usos médicos. Pero a diferenza está clara xa antes, no proceso de desenvolvemento do plan, xa que para fins pacíficos, non é necesario usar uranio enriquecido a un nivel superior ao 20%. A maior parte do uso para fins non bélicos, é de uranio enriquecido ao 3.5%. Irán sostén que necesita o uranio enriquecido a un 20% para producir combustible para medicamento radioactiva para un reactor pequeno que funciona en Teherán. Para fins militares, armas nucleares, necesítase uranio enriquecido a polo menos o 90%.

Uranio común e enriquecido:

O uranio existe na natureza en dúas formas, dous isótopos diferentes. O máis común, que existe en case o 99.3% da natureza, é o uranio 238, mentres que o uranio 235, ou sexa o enriquecido, atópase na natureza en só o 0.7%. O estado natural orixinal do uranio é un tipo de po. Pero logo, convérteno en gas. Convertido en metal é sumamente pesado, máis que o ouro e o chumbo. O enriquecemento de uranio lógrase mediante un proceso que leva á separación de isótopos. Pódese pensar, salvando por certo as distancias metafóricas, en algo similar á crema do leite que se separa do líquido mesmo. Para armas nucleares, é necesario que o uranio 235, o enriquecido, sexa polo menos o 90%.

Centrifugadoras:

Son varios os sistemas que se poden utilizar para a separación dos dous tipos de isótopos necesaria para chegar a uranio enriquecido, pero a que se usa en Irán é a do centrifugado, considerado do máis sinxelo. A centrifugadora é unha máquina que separa os dous tipos de isótopos e que vira a unha velocidade de mil voltas por segundo, que moi poucos materiais poden resistir. A tecnoloxía das centrifugadoras foi comprada por Irán a Paquistán. É necesaria unha grande cantidade de centrifugadoras xa que cada unha logra chegar a unha pequena cantidade de uranio enriquecido. Úsase o mesmo tipo de máquinas para enriquecer a niveis máis altos. É necesario certo cambio nos caños e tubos da máquina, pero a base, é a mesma.

Canto teñen? Que tipo de uranio?:

Irán xa ten cinco toneladas de uranio enriquecido, que abonda para catro ou cinco bombas. A maioría é de nivel 3.5% e ten unha pequena cantidade, aproximadamente 150 quilos, enriquecido ao 20%. A nivel militar, que se saiba, aínda non enriqueceu. Pero ao ter uranio enriquecido ao 3.5% xa fixo polo menos o 70% do traballo, e ao avanzar cara a enriquecemento a nivel de 20%, xa ten feito polo menos o 90% do traballo. Ou sexa que completar o proceso até o enriquecemento necesario para fins militares, é só un pequeno paso. O enriquecemento ao nivel máis baixo é a etapa máis complexa e longa.

Por que dubidar entón, se Irán non ten aínda uranio enriquecido a máis do 20%?:

Porque segundo os expertos, e tamén segundo informes da Axencia Internacional de Enerxía Atómica, Irán xa desenvolveu ou mercou todos os outros elementos, ademais do uranio enriquecido, necesarios para armas nucleares, innecesarios para enerxía nuclear con fins pacíficos: mecanismo detonador, a posibilidade de conversion do uranio gas en metal, o dispositivo que acenda a arma nuclear, entre outros elementos técnicos claves en armas nucleares. Ademais, a revelación da instalación secreta en Fordu, preto de Qom, dentro da montaña, está considerada unha proba clara dunha planta de enriquecemento de uranio unicamente para fins militares xa que non resultaría rendible economicamente crear esa planta tan protexida e baixo terra para enriquecer uranio ao 20% que xa se fai a moita maior escala noutro lugar.

Onde funciona o programa nuclear iraniano?:

Son numerosas as instalacións e están dispersas por todo Irán. Os nomes máis coñecidos son Busher, Natanz, Fordu, Arak, Isfapah e Parchin.

Fordu - Preto de Qom. Planta cuxa existencia foi revelada en setembro do 2009 por Barack Obama, Nicolas Sarkozy e David Cameron. Considerada a proba de que Irán prepárase para enriquecer uranio a nivel militar. Está situada dentro dunha montaña, a varios metros de profundidade. Expertos sinalan que non ten ningunha explicación civil, especialmente pola súa localización dentro da montaña, con protección especial. Ten capacidade para un máximo de 3 mil centrifugadoras.

Natanz - No centro do país. É unha planta de enriquecemento con lugar para 54 mil centrifugadoras, das que foron instaladas até agora aproximadamente 10 mil.

Busher - É un reactor nuclear no sur de Irán que quedou conectado á rede eléctrica do país e oficialmente inaugurado en setembro do 2011. Foi cargado con combustible nuclear e posto en marcha. Irán sostén que abastece de electricidade, aínda que non chegou á súa capacidade máxima.

Arak - Aquí funciona unha planta de «augas pesadas». Hai un reactor e un plan futuro para producir plutonio, pero non é considerado por agora un programa real.

Isfahan - Planta de conversión de uranio no seu estado natural de po, tal cal é extraído da mina, en gas.

Parchin - Instalación militar a 30 kms ao sur de Teherán, onde se sospeita que Irán podería levar a cabo experimentos nucleares. A Axencia Internacional de Enerxía Atómica (AIEA) tivo anos atrás acceso limitado ao lugar, ao que hoxe ten prohibido entrar.

Estado límite («Threshold state», en inglés):

País que ten capacidade técnica de chegar a converterse en poder nuclear, faltando unicamente a decisión política respecto diso, e non máis logros técnicos. En caso que decida ter armas nucleares, desde o momento da decisión necesitaríase duns poucos meses a un ano para logralo. Estímase que a Irán levaríalle catro meses. O potencial de capacidade nuclear xa o ten xa que posúe uranio enriquecido a un 3.5% en cantidades suficientes para algunhas bombas, e dado que esa etapa é a maior do traballo, alcanzar o nivel militar do 90% non requiriría moito esforzo. Ten as técnicas e as máquinas necesarias.

Armas nucleares:

Para chegar a elas, hai tres etapas que cumprir:

1) Enriquecemento de uranio; a etapa máis longa e máis difícil.

2) Produción dunha instalación explosiva, detonadora. Iso faise colocando o uranio enriquecido a nivel militar, ou sexa a un grao de 90%, xunto con explosivos e un mecanismo de fusión, de detonación.

3) Colocar todo iso nunha bomba ou nun cabezal de mísil. O segundo e terceiro paso poden ser feitos independentemente do primeiro. É necesario ter tamén como enviar a arma a destino. Irán ten no seu poder diferentes mísiles que poderían captar cabezal nuclear. Agora xa é capaz de chegar a unha distancia de entre 1.600 e 2.000 kms, ou sexa inclusive ao sur de Europa.

Apertarán o botón?:

En caso que Irán consiga desenvolver armas nucleares, a gran pregunta é se as utilizaría na práctica ou como elemento de presión atemorizador. Resulta imposible prevelo, xa que entran en xogo consideracións culturais, relixiosas, políticas e prácticas. Pero a maior parte dos expertos considera que Irán non apertaría o botón e que o gran perigo sería o seu poder de extorsión e presión, sendo un país con armas atómicas. Israel pola súa banda, cuxa existencia foi ameazada directamente por Irán que fala de destruírlle, toma en conta a posibilidade de que Irán si lance, de tela, unha bomba atómica. En principio, armas nucleares non están destinadas a ser utilizadas senón a servir como elemento disuasivo. A decisión non a tomaría o presidente Mahmud Ahmadinejad senón o líder máximo de Irán, Ali Jamenei.