"Ás catro da mañá, nunca se sabe se é demasiado tarde, ou demasiado cedo". Woody Allen







martes, 28 de agosto de 2012

Das Stetl: Galizien und Bukowina...


Chegoume un fermoso e evocador galano de Viena. Un fermosísimo libro, testemuña dun mundo que foi e xa non é. Arrincado pola barbarie nazi durante o III Reich, con el desapareceu tamén parte da alma de Europa. Este libro reune fotografías de shtetls (aldeas) de Galicia e Bukovina, as dúas terras máis ao leste da coroa do Imperio Austro-Húngaro. O termo "shtetl" non é só un termo xeográfico utilizado para designar a área no leste de Europa, que foi o fogar da poboación xudía, senón que tamén refírese a unha comunidade de persoas que comparten a mesma orixe, a mesma lingua, a mesma relixión, as mesmas leis e no horror da Shoáh...a mesma final. .

Hai moi pouco material histórico sobre a vida nos shtetl. Aos xudeus ortodoxos non se lles permitía ter fotografías tomadas de si mesmos. Este libro reune fotografías do arquivo da familia de Claudia Erdheim e inclúe fotografías de coleccións privadas, así como dos arquivos da propia editorial. Un libro repito, fermosísimo, dunha fonda e ferida tristura que agora está tamén aquí, na outra Galicia. Grazas a Carlos e Ilana pola vosa amizade vienesa..


lunes, 27 de agosto de 2012

Entrevista con Xoán Bascuas...


Entrevista de Daniel Salgado publicada no xornal EL PAÍS o luns 27 de agosto de 2012

Compromiso por Galicia conforma uno de los dos polos —el otro es Anova, liderada por Xosé Manuel Beiras— que, al margen del BNG, intentan reorganizar el galleguismo, el nacionalismo y la izquierda. Xoán Carlos Bascuas, delegado de la Consellería de Vivenda en el bipartito, lidera una plataforma formada por Máis Galiza, EcoGaleguistas y Acción Galega. “Llamamos a todos pero no esperamos por nadie”, afirma.

Pregunta. ¿Repetirá mandato Feijóo?
Respuesta. Eso dependerá de la voluntad de los gallegos. Pero lo cierto es que es perceptible un cierto cansancio con la manera de hacer política del PP y de Feijóo, solo preocupado por Madrid. Su Gobierno solo da ejemplo en la política de recortes y en cosas que interesan a la Brunete medíática.
P. Y Compromiso, ¿entrará en el Parlamento?
R. ¿Qué voy a decir yo? [ríe]. Buscaremos el apoyo de la ciudadanía gallega para que permita entrar en el Parlamento a una fuerza que defiende posiciones políticas nuevas.
P. ¿Por ejemplo?
R. Aprobaremos primarias abiertas a la ciudadanía. Y no solo para elegir el candidato a la Xunta, sino para otros puestos en las listas. Ofrecemos radicalidad democrática: listas abiertas, listas blancas sin imputados o limitación de mandatos para que no haya profesionales de la política. Y Compromiso no actuará como conciencia crítica del pueblo, ni como vanguardia, sino que caminará y sufrirá junto a los ciudadanos.
P. ¿Compromiso irá solo o acompañado?
R. Siempre hemos dicho que nuestras puertas estaban, están y estarán abiertas. Somos una fuerza en construcción y un ejemplo de lo que es sumar.
P. Anunciaron un pacto con los centristas de Terra Galega. ¿Eso no supondrá dificultades para entenderse con Anova, liderada por Beiras y más a la izquierda?
R. No veo por qué. Terra Galega se define como progresista, y sus raíces están en el PSG-EG de Camilo Nogueira. Únicamente una coalición de izquierda anticapitalista podría suponer un límite a una izquierda más amplia.
P. El Día da Patria usted afirmó que era tan perjudicial para el autogobierno “pedir menos autonomía que reclamar la República Galega”...
R. Reclamar ya la República Galega.
P. “Reclamar ya”. ¿No dificulta eso entenderse con Anova, formalmente independentista?
R. Todos los galleguistas y nacionalistas, del Bloque, de la FPG, todos, podemos coincidir en reclamar más poder para nuestro país y agotar todas las etapas para ello.
P. Máis Galiza, núcleo de Compromiso, e irmandiños, núcleo de Anova, practicaron unidad de acción cuando estaban dentro del BNG. ¿Por qué ahora resulta más complicado?
R. Es público y notorio que Compromiso no ha puesto atrancos. De los cuatro partidos que nos reunimos hace ya meses, tres conformamos Compromiso [Máis Galiza, Ecogaleguistas y Acción Galega] y Encontro Irmandiño eligió otro camino. Son ellos quienes debieran responder a esto, si su camino es más deseable, si encontrarse con Izquierda Unida es más deseable... Pero ahora Anova no es lo importante, son los ciudadanos. En Compromiso ya estamos haciendo política.
P. ¿Y ustedes hablarán con Izquierda Unida o con otras organizaciones de obediencia centralista?
R. Hablaremos con todo el mundo, pero no vamos a participar en un proyecto que no esté centrado en el país ni en una coalición de izquierda anticapitalista.
P. En su organización conviven sectores ideológicamente diversos, del centrismo liberal a la socialdemocracia. ¿Origina tensiones?
R. No, de momento no. También hay liberales en el PNG y están dentro del Bloque.
P. ¿Y a la hora de conformar alianzas?
R. No.
P. Esa diversidad, ¿cómo se articula en un programa?
R. Tenemos un decálogo y caminamos hacia una asamblea nacional. El peso liberal tampoco es tan grande, somos fuerzas políticas progresistas centradas en Galicia, que defendemos el Estado de bienestar y a los emprendedores. En Compromiso, por ejemplo, no caben conservadores o reaccionarios.
P. Y ese espacio político, ¿está vacío en Galicia?
R. Entendemos que sí. El discurso galleguista estaba ocupado en fraude de ley por PP y PSOE, en cuyas direcciones no hay galleguistas, sí los hay en su militancia. Y el Bloque ha renunciado a él. Pero la ciudadanía gallega se identifica mayoritariamente con su país. También se está imponiendo la idea de que defender el Estado de bienestar es estar contra los emprendedores. Y no, es necesario fomentar la iniciativa, son ellos quienes crean empleo.
P. El BNG, su antigua organización, acusa a Compromiso de dividir el voto y favorecer a la derecha.
R. Ya lo decían cuando se empezaba a vislumbrar la ruptura dentro. Pero la realidad es que el BNG lleva 10 años perdiendo votos. Yo creo que se abre otra hipótesis: distintas fuerzas políticas en el campo galleguista y nacionalista pueden contribuir a sumar más votos.

Tropa Guripa...

Bo e divertido traballo de Oscar Galansky

viernes, 17 de agosto de 2012

Entidade e complemento...

En Tunisia: "Son unha entidade, non un complemento". Recordando a gramática aos islamistas que queren facer da muller "complemento do home" na nova constitución...


jueves, 16 de agosto de 2012

Impresionante...

É impresionante ver a un tiburon cazando, pero ainda máis si está gravado cunha cámara phantom en slow motion. Para conseguir estas imaxes, colocan un cebo e agardan o momento do ataque...

martes, 14 de agosto de 2012

Ludmila Ulitskaya...


Por Vladimir Yankelevitch
(En lembranza dos 25 intelectuais xudeus soviéticos asasinados polo estalinismo un 12 de agosto de 1952).

Quen falaría deles se non o facemos nós? Quen mesmo pensaría neles? Na longa amnistía moral acordada aos asasinos, os asasinados téñennos só a nós para pensar neles. Se deixásemos de pensar neles, completariamos o seu exterminio e eles serían definitivamente aniquilados. Os mortos dependen enteiramente da nosa lealdade. O pasado necesítanos para axudar, para lembrarllo a quen queira esquecer. .

O 12 de agosto cumpríronse 60 anos do asasinato sufrido por 25 intelectuais e dirixentes xudeus, os máis importantes escritores, poetas e xornalistas que se expresaban en idish, no período posterior á II Guerra Mundial na Unión Soviética. Foron executados nos sotos do cárcere de Lubianka, en Moscova, logo de soportar indicibles aldraxes, prolongadas detencións nas condicións máis inhumanas e ser condenados baixo falsas acusacións. Estes intelectuais, xudeus comunistas e seculares foron parte daqueles que creron fervorosamente nos grandes ideais da Revolución Soviética. Dos que creron que con ela tamén o xudaísmo ruso atoparía por fin a súa propia liberación, logo de padecer o feroz antisemitismo do período zarista. Peretz Markish, David Berguelson, Der Nister e David Hofstein entre outros, aínda antes da Revolución apoiaron entusiastamente con todo o seu talento e a súa creatividade este proxecto co que pretendian chegarían tempos mellores para a humanidade en xeral e para o xudaísmo en particular.  Evidentemente non foi así e en realidade toda esa utopía desapareceu co máis inesperado dos finais para os seus protagonistas. Cumpríronse 60 anos desa  traxedia que non debemos esquecer. 

A Unión Soviética non existe xa, agora recuperou o seu vello nome, Rusia, e alí vive unha escritora xudía Ludmila Ulitskaya, cuxa vida sintetiza un pouco a historia do comunismo soviético e do que agora sucede en Rusia. Ten 69 anos e atópase entre os autores rusos máis importantes na actualidade e é quizais a máis lida e amada. Escritora de best seller que vendeu millóns de copias no seu país, quince novelas traducidas en todas as linguas. É unha escritora tardía, o seu primeiro libro escribiuno ao cincuenta anos. Considérase un compendio da historia rusa. Atravesou a época dos Soviets e de Stalin, o estancamento brezneviano, a Perestroika de Yeltsin e hoxe o neocesarismo da era de Putin: catro épocas que se sucederon en pouco máis de medio século trastornando cada vez a historia e a sociedade rusa. E cambiando, en especial, a vida dos xudeus."Graduada en xenética na Universidade de Lomonosov de Moscova, auténtica heroína da época esperanzada e sufocante do samizdat, (distribución clandestina de todas as obras literarias prohibidas e censuradas, que eran copiadas a máquina e logo pasadas de man en man): un exercicio subversivo que era pasible de reclusión e que lle custou o traballo. Estivo máis ou menos un ano sen traballar ate que lle ofreceron a dirección artística do Teatro Xudeu de Moscova (aínda que non sabía nada de teatro nin de xudaísmo, nin moito menos de idish ou hebreo)..

Asi que se puxo a estudar o hebreo e os textos sacros, a literatura e a historia xudía. Mentres tanto chega a unha crise existencial total da que sairá morta e renacida, un cataclismo identitario e a construción doutra cunha nova conciencia de se mesma (divorciada do seu segundo marido sen traballo e con dous fillos a cargo. En Moscova non había nada que comer a finais dos anos oitenta). Unha infancia marcada durante o período stalinista (naceu en 1943), dous avós internados no Gulag, pais coñecidos como xudeus «foi un período difícílisimo, Stalin lanzou naqueles anos una das máis feroces campañas antisemitas do seu tempo, culpando aos xudeus de ser traidores, cosmopolitas e novivos para a sociedade. A súa nai, unha médica xudía foi despedida e ela agarrábase ás puñadas cos mozos na rúa.

A vida para eles era cruel, violenta, sucia. Diferente daquela dos avós. «Recordo ao meu avó, sempre cos libros da Toráh nas mans, até a súa morte aos  93 anos. Era un sabio cun corazón inmenso, quizáis un dos 36 Xustos; tamén a súa avoa, unha xudía emancipada, expresaba unha gran estatura ética, capaz de levar os seus principios morais máis alla do autorizado. O outro avó foi a parar ao gulag porque tiña contactos co comité antifascista xudeu e era amigo de Solomon Michoels, un actor carismático, director do Teatro Xudeu, que foi asasinado na rúa». Unha herdanza recollida hoxe por Ludmila.

Nos anos noventa, despois da caída do Muro de Berlín, estalou unha total liberalización dos prezos, ela viviu a caída de Stalin e das ideoloxías, o crepúsculo do socialismo real. Desde principios do século XXI Rusia cambiou, abríronse finalmente as súas fronteiras, a aparición das redes sociais abríronlles a cabeza aos rusos e están a cambiar radicalmente a sociedade. Considera que vivir en Rusia na actualidade é unha elección que se renova cada día, agora son libres, poden irse no momento en que o desexen, moitos se foron, non existe ningunha prohibición respecto diso. Non lle gusta este goberno, Moscova non lle gusta, pero considera que vive inmersa, agora máis que nunca nunha cultura riquisima, dinámica, moi estimulante que lle faltaría se marchara. Estivo en Israel moitísimas veces porque adora ir alí, emociónalle profundamente, comprende cuan difícil é vivir alí e atopar unha solución.

Para ela as raíces do conflito afúndense no pasado, na historia de Abraham, Sara, Agar e Ismael. Cre que se Isaac e Ismael vivisen como irmáns a historia teria sido diferente. Ludmila afirma que coñece todos os matices do antisemitismo ruso e as dificultades de ser xudeu en Rusia. Os xudeus debían de ser moi prudentes a pesar de que o seu xudaísmo fóra fortemente conciente como o foi ela, pero sen posibilidades de vivir xudaicamente porque prohibida toda práctica relixiosa, de calquera signo. Á morte de Stalin houbo un espantoso aumento do antisemitismo, en 1953 cando tiña 10 anos desencadeouse unha campaña de odio contra os xudeus, especialmente contra os médicos, acusados de cosmopolitismo e de complot contra o Estado. A situación da súa nai era moi perigosa porque era médica. Considera que o racismo en Rusia é algo que está moi instalado, existe desde sempre e é violentísimo, é o chibo expiatorio de todos os males, onte tocoulles aos xudeus, hoxe aos caucásicos, aos chechenos, aos xeorxianos, aos azeríes e á súa quenda, aos negros, aos chineses. Para un occidental é difícil comprender cuan afastada está Rusia da concepción democrática. É difícil comprender canto se manipulou desde os poderes centrais o odio popular e azuzar ás masas cara a este branco, ese símbolo polémico que vai cambiando. En Rusia a xenofobia é moi rentable e fácil de manipular, pódese crear desde a nada como sucedía na época dos Soviets co odio cara aos comerciantes ou os kulaks.

O odio cara ao diferente é un fenómeno que existe un pouco en todas partes, en todos os países, pero en Rusia a idea estivo sempre unida ao concepto de que se poden manipular as relacións entre os pobos, construíndolles un muro, deportando cara a outros lugares a poboacións enteiras. A actitude típica dos políticos rusos é crear e fomentar o "odio de Estado". Hoxe diríxese cara aos caucásicos e os xeorxianos e de novo cara aos americamos, por que?. Porque os xeorxianos son traidores, din os rusos, fixeron a Revolución, cortaron o cordon umbilical con Rusia dun modo moi conflitivo. Os caucásicos son o símbolo da caída de Moscova e do Imperio Ruso e por son odiados por todo iso. Hoxe hai de feito unha verdadeira caza dos caucásicos: porque son a proba tanxible dunha gloria e unha primoxenitura perdidas.

jueves, 9 de agosto de 2012

Algunhas palabras sobre o Ba’ath sirio (Alks “Gemeh Djeseret”)...

En estos últimos meses me he retirado para leer y estudiar, reflexionando sobre la naturaleza ideológica de los distintos regímenes políticos, empezando desde nuestra democracia hasta las dictaduras más totalitarias. A la vez, me he encontrado con posturas interesantes sobre un régimen en particular, que me ha sorprendido ante la buena imagen que presenta. Se trata, en efecto, del régimen ba’athista sírio.
Son dos ideas que me han dado sobre el régimen sírio. Primero, es un régimen “sin dientes”, en comparación con el fanatismo ba’athista de Saddam Hussein que, como todos sabemos, no sólo fue el causante de brutales genocidios contra la población kurda a la vez que shi’í, sino que también defendió políticas agresivas de expansión, intentando crear un “lebensraun” iraquí. El segundo es que la dictadura del ba’ath sírio no es “fascista”, sino que de hecho se ha sustentado de un apoyo popular y de una serie de partidos legalizados que se unen al apoyo del régimen (sin mucha otra opción).
No voy a deliberar mucho para dar argumentos muy detallados. Pero me gustaría indictar algunas opciones: me parece de una miopía sorprendente pensar que el régimen sirio “no tiene dientes” como el de Saddam Hussein. Todo lo contrario: el nacionalismo árabe sírio mantiene una ideología oficial de un “lebensraun” expansivo de la “gran Síria”, igual que el régimen nacional-socialista alemán del que sacó su inspiración fundamental. No se puede separar el ba’athismo árabe del nacional-socialismo alemán. Son un claro caso de régimen fascista por las siguientes razones:
  1. El nacionalismo árabe, a pesar de su naturaleza anti-imperialista, también ha nacido a partir de la importante influencia de obras provenientes de la Europa fascista, en particular Alemania, por lo que los ideólogos burgueses árabes desarrollaron esas ideologías nacionalistas. La visita del Haj Amin al-Huseyni, Gran Mufti de Jerusalén y líder del nacionalismo palestino entre los años 20 y 40, a Alemania en 1941 no es una mera coincidencia.
  2. El Ba’athismo tiene todos los aspectos del fascismo: culto a la personalidad del líder, estatismo jerarquizado, jingoísmo expansionista, ideología del “renacer nacional”, y sobre todo un apecto que define claramente el fascismo: la evasión de la “lucha de clases” con “lucha nacional”, en particular contra Israel. Esa “lucha nacional” es enseñada no sólo de punto de vista estatista (lucha contra la “ente sionista”), sino también con tintes raciales-étnicos, por los que enseñan las conspiraciones judías de los “Protocolos de los sabios de Sión” en las escuelas.
    La “externalización” de la lucha de clases es obvia cuando se crea un “movimiento nacional” de varios partidos. El caso de Alemania Nazi ha sido excepcional entre los fascismos, al promover una política de Partido Único. Pero los casos de Italia, España, China nacionalista, Japón y Chile bajo Pinochet son casos evidentes de tal actuación de fascismos.
  3. Un ejercicio de políticas imperialistas expansionistas, en particular el intento de invasión de Israel y Jordania en los 1970, y la cruel invasión y brutal ocupación del Líbano en 1976, ocupación que duró nada menos que 30 años seguidos, en todo el país. Esa ocupación incluyó masacres contra las minorías palestinas, pero eso es otra historia.


¿Por qué esa percepción de “fascismo benigno” entre distintas personas que miran al régimen de Síria? Uno podría decir que es resultado de una hipocrecía de distintos sectores “anti-imperialistas”, pero yo creo que es otra razón. Existe primero un racismo anti-árabe, al entender que los árabes son incapaces de las mismas maldades que nosotros, los blancos europeos. Son incapaces de leer y absorver las ideologías originarias en Europa occidental y central. Básicamente, esos que niegan el fascismo sírio, como el origen fascista del nacionalismo árabe, no quieren reconocer la capacidad de la burguesía árabe de leer las obras “complejas” de Europa. Esa discriminación se esconde detrás de un velo de lo políticamente correcto.
Segundo, la mayoría que defienden los regímenes fascistas árabes, como Siria, Egipto y Libia, tienen un claro carácter cínico. Lo hacen esencialmente porque odian a Israel, y poco más. No me imagino a alguien que no sea miembro de un partido como la Falange Española, el BNP británico, o los movimientos neo-nazis, defendiendo esos regímenes si no fuera por su rechazo de las políticas del Estado de Israel.
Pero eso es el peor desprecio que una persona puede hacer al mundo árabe. Esas personas hacen la vista gorda a regímenes fascistas que oprimen a sus propios pueblos de forma brutal, negando toda libertad de expresión y el desarrollo natural de la lucha de clases, sólo para ver cómo joden a Israel un poco más. Para esas personas, Israel es el fetiche freudiano de los pro-Assad de Europa y América: es el objeto obsesivamente poseído que permite aceptar una realidad traumática.

* Alks “Gemeh Djeseret” Per-aa  (8 Agosto 2010)

viernes, 3 de agosto de 2012

O teorema de Tobruk...




Por Bernard Henri Levy
Liberation - 15.07.2012

Ben, pois aí está. Hai unha excepción libia. Os islamitas gañaron en Tunes. En Exipto, comparten o poder co exército. Pero en Libia, nin o un nin o outro.

Aínda que, no momento en que escribo estas liñas, aínda non temos as cifras definitivas, a tendencia é clara: os Irmáns Musulmáns foron derrotados en Trípoli; e en Bengasi, que nos presentaban como gañada para a súa causa de toda a vida; e en Derna, que, durante a guerra, pasaba por ser un feudo do yihadismo. E é que a gran vencedora das primeiras eleccións libres organizadas en Libia desde fai case medio século é a coalición liberal demócrata liderada por Mahmoud Jibril.

Prefiro non determe demasiado nos paxaros de mal agüero que empezaron anunciando que estas eleccións non se celebrarían. Despois que, de chegar a celebrarse, sería nun clima de violencia que invalidaría os resultados de antemán. E máis tarde que, de acordo, a xente votaría, pero que era difícil imaxinar a un pobo tan atrasado decantándose por outra cousa que non fora o escurantismo.

Eses pretendidos expertos non sabían nada. Eran os mesmos que, durante a guerra, describíannos a un Gadafi invencible; despois, unha guerra interminable; logo, a algúns días da vitoria, un estancamento, un novo Vietnam. Unha vez máis, quedou claro que falaban sen saber; que tan só estaban seguros dos seus prexuízos de demócratas pola graza divina que pretenden pechar as portas do paraíso á chusma do non elixidos; e que, igual que en Bosnia, en Ruanda e en todas partes, o mesmo lote de prexuízos que tentaban vendernos como análises levounos a extraviarse unha vez máis.

Neste momento, a verdadeira cuestión é saber o que sucedeu e por que o impulso que se supuña catapultaría aos islamitas freouse precisamente en Libia.

Obviamente, a personalidade dos homes involucrados ten algo que ver. Empezando pola de Mahmoud Jibril, ese antigo profesor de Pittsburgh convertido en heroe nacional, ese home que nunca dubidou, que nunca cedeu e ao que tiven ocasión de ver en acción, polo menos en tres ocasiones, no outro escenario no que se decidiu o destino da guerra: o 10 de marzo de 2011, ante un Nicolas Sarkozy ao que había que convencer de que recoñecese á CNT; catro días máis tarde, o 14, fronte a unha Hillary Clinton á que había que conmover e persuadir para que se sumase á coalición; máis tarde aínda, o 12 de agosto, cando se negou a obedecer aos xenerais da OTAN, que lle pedían que aprazase o levantamento de Trípoli. Este home, que fixo a guerra sen amala, ten talla de home de Estado, e iso é o que os libios presentiron.


O feito mesmo da guerra, o feito de que o pobo tivese que participar nela ao completo, o feito de que a caída do ditador non lle foi dada, senón que tivo que gañarlla, e gañarlla en dura loita, o feito de que para iso tivese que pasar sete meses de sufrimento e sacrificios, de batallas incertas, de esperanzas unhas veces frustradas, outras renacidas, ese calvario, esa tempada no inferno, todo iso xerou unha especie de paixón pola reflexión que, en Libia como en todas partes, constitúe unha boa escola de prudencia e sabedoría. Cando se pagou un prezo tan alto polo derrocamento da ditadura, como non obsesionarse por todo aquilo que podería permitir o seu retorno? Despois de apostalo todo para vencer á barbarie, quen se arriscaría a verse privado dos froitos da súa vitoria? Fai falta non saber nada sobre a humilde lei da resistencia para imaxinar aos liberadores de Misrata, aos chebabs de Ajdabiya e Tobruk, ás heroicas mulleres de Trípoli aceptando de novo o xugo da servidume, esta vez voluntaria!

Pero hai outra razón, talvez a esencial, para este desastre dos islamitas: como en todas partes, un dos seus grandes argumentos era o dunha guerra de civilizacións na que Occidente, ontolóxicamente inimigo do mundo árabe, toma sistematicamente partido polos opresores. Con todo, este argumento voou en pedazos cando o pobo de Bengasi viu abaterse aos avións franceses e ingleses sobre os tanques que se dispuñan a arrasar a cidade. Todo o aparello ideolóxico deses homes e mulleres que puidesen deixarse tentar pola propaganda islamita quedou desbaratado ante a imaxe, e logo a idea, deses "xudeus e cruzados" que, sen contrapartida algunha, viñan tenderlles a man e a contribuír á súa salvación.



Foi unha das razóns que me fixeron desexar tan ardentemente que o meu país se decidise a intervir nos asuntos internos dunha tiranía que confundía o dereito dos pobos a dispor de si mesmos co dereito dos tiranos a dispor dos seus pobos.

E hoxe temos a proba de que estes cálculos eran tan acertados como xustos: xusta, por suposto, a intervención que detivo un masacre anunciado; xusta, por principio, a caída dunha das máis lonxevas ditaduras contemporáneas; e igualmente xusta, a aposta por unha fraternidade nas armas que, lonxe de converternos en non se que parvos útiles aos islamitas, privou a estes últimos do seu mellor argumento.

Os amigos do pobo sirio deberían tomar boa nota. E tamén os malos realpolítikos que, evidentemente, non comprenderon que aínda que, en efecto, o islamismo está aquí, ameazador, terrible, horizonte sempre posible das revoltas contra os déspotas árabes, co noso socorro aos pobos debilitámolo e coa nosa tardanza abríndolle o camiño.